THEPOWERGAME
Εκτός από την έδρα της ρωσικής αυτοκινητοβιομηχανίας AvtoVAZ, το Τολιάττι αποτελεί την αφετηρία ενός αγωγού μήκους 2.471 χιλιομέτρων που καταλήγει στο λιμάνι της Οδησσού. Αποστολή του αγωγού αυτού ήταν η μεταφορά αμμωνίας -ενός από τα κυριότερα λιπάσματα στην παγκόσμια αγροτική παραγωγή- από τις εργοστασιακές μονάδες του ομίλου χημικών UralChem και της θυγατρικής Togliattiazot, οι οποίες συνδέονται με τον Ντμίτρι Μαζέπιν.
Ο Ρώσος μεγιστάνας με ρίζες από τη Λευκορωσία είναι περισσότερος γνωστός για την απόκτηση της ομάδας Haas στη Formula 1 μέσω της Uralkali, της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ποτάσας στον κόσμο που επίσης συσχετίζεται με επιχειρηματικά του συμφέροντα. Ένας από τους δυο οδηγούς της Haas ήταν ο γιός του Νικίτα Μαζέπιν.
Με προσωπική περιουσία 900 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με τον Bloomberg Billionaires Index, ο πατέρας Μαζέπιν έχει καλλιεργήσει στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο. Ο Σεργέι Τσεμέζοφ, επικεφαλής της κρατικής Rostec State Corp, είναι επίσης πρόεδρος της Uralkali. Όπως επισημαίνει το Bloomberg, ο Τσεμέζοφ υπηρέτησε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, πρόεδρο της Ρωσίας, στην KGB.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, έπαυσαν οι δεσμοί των Μαζέπιν με τη Formula 1, καθώς πατέρας και γιός συμπεριλήφθηκαν στις λίστες κυρώσεων της Δύσης. Διακόπηκε, παράλληλα, η λειτουργία του αγωγού αμμωνίας. Μάλιστα, ο Ντμίτρι Μαζέπιν είναι ένας από δισεκατομμυριούχους της Ρωσίας που δέχτηκε άμεσο πλήγμα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όπως επισημαίνει το πρακτορείο Bloomberg, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την UralChem και την Uralkali αλλά κράτησε υπό τον έλεγχό του την Togliattiazot.
Φαίνεται, όμως, πως ο επίμαχος αγωγός μπορεί να επανέλθει σε λειτουργία μαζί με μια παράταση της Πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας, σκοπός της οποίας είναι να συνεχιστεί η ασφαλής διέλευση των σιτηρών από τα λιμάνια της νότιας Ουκρανίας με προορισμό, κυρίως, τις χώρες της Αφρικής και της Ασίας.
Οι συζητήσεις Λαβρόφ-Γκουτέρες για την επανέναρξη του αγωγού
Μια τέτοια διπλωματική μανούβρα εν μέσω μιας από τις πλέον δυσμενείς περιόδους για το Κρεμλίνο χρειάστηκε τη διαμεσολάβηση του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος συναντήθηκε με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στις παρυφές της συνόδου κορυφής των G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας. Παρά την ευρεία καταδίκη του πολέμου στην Ουκρανία, ο Λαβρόφ συζήτησε την επανέναρξη του αγωγού μέχρι την Οδησσό και τη δυνατότητα συναλλαγών από την Russian Agricultural Bank στο πλαίσιο της παράτασης της συμφωνίας για τις εξαγωγές των σιτηρών της Ουκρανίας.
Η Ισμήνη Πάλα, εκπρόσωπος Τύπου του ΟΗΕ για την Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας, αποσαφήνισε πως η επανέναρξη των εξαγωγών αμμωνίας από τον αγωγό του Τολιάττι θα ενταχθεί σε ξεχωριστή συμφωνία. Πρόσθεσε πως η Ρωσία είχε υπογράψει μνημόνιο κατανόησης με τον ΟΗΕ τον περασμένο Ιούλιο για τη διευκόλυνση των εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων από τη Ρωσία, αναφέρουν οι Financial Times.
Πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο αγωγός αυτός μετέφερε από Ταλιάττι μέχρι την Οδησσό περίπου 2,3 εκατ. τόνους αμμωνίας, γεγονός που σημαίνει πως θα μπορούσε να αποδώσει στη Μόσχα έσοδα της τάξεως των 2,4 δισ δολαρίων από εξαγωγές, σημειώνουν οι Financial Times. Κάθε πρόσοδος είναι πολύτιμη για τη Ρωσία, δεδομένων των δυτικών κυρώσεων, της διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τον Nord Stream 1 προς την Ευρώπη και της πώλησης ορυκτών καυσίμων στην Κίνα και στην Ινδία έναντι χαμηλότερου αντίτιμου από τις διεθνείς τιμές.
Κίνδυνοι σε μια ασταθή γεωπολιτική κατάσταση
Πριν κηρύξει το Κρεμλίνο πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία είχε τις μεγαλύτερες εξαγωγές λιπασμάτων, τα οποία είναι αναγκαία για την αγροτική παραγωγή σε τρίτες χώρες. Συν τοις άλλοις, η Ουκρανία με τη Ρωσία αντιπροσώπευαν πριν το πόλεμο το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών.
Τυπικά η Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας, η οποία υπεγράφη προ πενταμήνου ανάμεσα στο Κίεβο και τη Μόσχα με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας και του ΟΗΕ, εκπνέει αυτό το Σάββατο. Μια παράταση είναι απαραίτητη για να αποκλιμακωθούν οι ανοδικές πιέσεις στις τιμές των τροφίμων, καθώς η Ουκρανία και η Ρωσία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επισιτιστική επάρκεια του φτωχού κόσμου. Ήδη η αβεβαιότητα για μια παράταση ή όχι της συμφωνίας οδήγησε τον δείκτη δημητριακών του FAO (Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) σε άνοδο 3% τον Οκτώβριο από τον Σεπτέμβριο.
Με την Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας, η Ουκρανία κατάφερε να απεγκλωβίσει σιτηρά 10 εκατ. τόνων και πλέον. Φαίνεται πως η Ρωσία επιδιώκει επίσης οφέλη. Εντούτοις, η γεωπολιτική κατάσταση είναι εξαιρετικά ασταθής. Μετά τη ζωντανή μετάδοση ομιλίας του πρόεδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώπιον των G20 και του ίδιου του Λαβρόφ, το Κρεμλίνο εξαπέλυσε μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων στην Ουκρανία. Η επανέναρξη του αγωγού από το Τολιάττι στην Οδησσό προϋποθέτει μεγάλη νηφαλιότητα σε έναν πόλεμο που οι Ρώσοι δεν διστάζουν να σφυροκοπήσουν αστικές υποδομές και άμαχο πληθυσμό. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, η αμμωνία είναι ένα εξαιρετικά εύφλεκτο υλικό.