THEPOWERGAME
Η αποδοχή του ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη μπορεί να αυξηθεί περισσότερο από 1,5°C, όπως δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των Νήσων Μάρσαλ το 2015, θα σήμαινε την υπογραφή της «θανατικής καταδίκης» των μικρών, χαμηλού υψομέτρου χωρών, όπως η δική του.
Προς γενική έκπληξη, οι μεγαλόσχημοι που συναντήθηκαν στο Παρίσι εκείνη τη χρονιά, σε μια διάσκεψη για το κλίμα, όπως αυτή που ξεκινά την επόμενη εβδομάδα στην Αίγυπτο, αποδέχθηκαν το επιχείρημά του.
Διαφύλαξαν τον στόχο του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε περίπου 1,5°C στη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία επιδίωκε τον συντονισμό των εθνικών προσπαθειών για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ωστόσο, κανείς δεν θυμήθηκε να το πει στο εκτελεστικό απόσπασμα. Οι ίδιες χώρες που υπέγραψαν ευλαβικά τη Συμφωνία του Παρισιού δεν έχουν μειώσει τις εκπομπές τους αρκετά ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της. Στην πραγματικότητα, οι παγκόσμιες εκπομπές εξακολουθούν να αυξάνονται.
Ο κόσμος είναι ήδη περίπου 1,2°C θερμότερος απ’ ό,τι ήταν στην προβιομηχανική εποχή. Δεδομένου του διαρκούς αντικτύπου των αερίων του θερμοκηπίου που υπάρχουν ήδη και της αδυναμίας να σταματήσουν οι εκπομπές από τη μια μέρα στην άλλη, η Γη αποκλείεται να αποφύγει μια αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 1,5°C.
Υπάρχει, βέβαια, η ελπίδα ότι η υπέρβαση δεν θα είναι πολύ μεγάλη και ότι θα είναι προσωρινή, αλλά ακόμα και αυτές οι παρήγορες προβλέψεις γίνονται όλο και λιγότερο πιθανές.
Οι συνέπειες της αποτυχίας του κόσμου να περιορίσει τις εκπομπές είναι καταστροφικές, και όχι μόνο για τις κοραλλιογενείς ατόλες του Ειρηνικού. Οι καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα πολλαπλασιάζονται, από το Πακιστάν, μεγάλο μέρος του οποίου πλημμύρισε από τον ασυνήθιστα έντονο μουσώνα του φετινού καλοκαιριού, μέχρι τη Φλόριντα, η οποία τον Σεπτέμβριο υπέστη τον φονικότερο τυφώνα από το 1935.
Ακόμα και λιγότερο θανατηφόρες καιρικές συνθήκες, όπως ο απίστευτος καύσωνας του φετινού καλοκαιριού στην Ευρώπη, προκαλούν τεράστια οικονομική ζημιά, εμποδίζοντας τις μεταφορές, καταστρέφοντας τις υποδομές και υποσκάπτοντας την παραγωγικότητα.
Η απάντηση σε όλα αυτά θα πρέπει να είναι ο ρεαλισμός. Πολλοί ακτιβιστές διστάζουν να παραδεχτούν ότι ο 1,5°C είναι χαμένη υπόθεση, αλλά αν δεν το κάνουν, παρατείνουν τα λάθη που έγιναν στο Παρίσι, όπου οι κυβερνήσεις του κόσμου υιοθέτησαν έναν ηράκλειο στόχο χωρίς κανένα αξιόπιστο σχέδιο για την επίτευξή του.
Οι αντιπρόσωποι που συγκεντρώνονται στην Αίγυπτο θα πρέπει να σωφρονιστούν από την αποτυχία και όχι να επαναπαυθούν με φρούδες ελπίδες. Πρέπει να είναι πιο ρεαλιστές και να αντιμετωπίσουν κάποιες σκληρές αλήθειες.
Πρώτον, η μείωση των εκπομπών θα απαιτήσει πολύ περισσότερα χρήματα. Σε γενικές γραμμές, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια πρέπει να τριπλασιαστούν από το σημερινό 1 τρισ. δολάρια ετησίως και να επικεντρωθούν στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες παράγουν το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών εκπομπών.
Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια μπορεί να είναι φθηνότερες στην κατασκευή και τη λειτουργία τους απ’ ό,τι οι πιο ρυπογόνες μορφές, αλλά τα δίκτυα πρέπει να ανακατασκευαστούν για να αντιμετωπίσουν τη διαλείπουσα ισχύ του Ηλίου και του ανέμου. Ο δανεισμός με ευνοϊκούς όρους και η βοήθεια από τις πλούσιες χώρες είναι απαραίτητες και αποτελούν ηθική επιταγή.
Ωστόσο, τα απαιτούμενα ποσά είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που μπορούν να δοθούν από τους δυτικούς δωρητές ή τους πολυμερείς οργανισμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.
Έτσι, οι κυβερνήσεις των αναπτυσσόμενων χωρών, ιδίως των χωρών μεσαίου εισοδήματος, θα πρέπει να συνεργαστούν με τον πλούσιο κόσμο για να κινητοποιήσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Από την πλευρά των αναπτυσσόμενων χωρών, αυτό θα απαιτήσει μεγάλες βελτιώσεις του επενδυτικού κλίματος και την αποδοχή ότι θα πρέπει να παραχωρήσουν μέρος του ελέγχου της ενεργειακής πολιτικής.
Οι δωρητές, από την άλλη πλευρά, θα χρειαστεί να αναλάβουν δαπάνες εστιασμένες σε προγράμματα που «προσελκύουν» ιδιωτικά κεφάλαια, όπως η αποζημίωση των επενδυτών σε περίπτωση πολιτικών και ρυθμιστικών κινδύνων, να αναλάβουν μερίδιο μετοχικού κεφαλαίου σε ιδιωτικά έργα και να συμφωνήσουν να απορροφήσουν την πρώτη δόση των ζημιών σε περίπτωση που τα πράγματα πάνε στραβά.
Θα πρέπει να κάνουν πράγματα που δεν τους αρέσουν, όπως να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες να κλείσουν τα εργοστάσια άνθρακα. Αν δεν συμβάλουν αμφότερες οι πλευρές, ο κόσμος θα ψηθεί.
Η δεύτερη σκληρή αλήθεια είναι ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν θα εγκαταλειφθούν από τη μια μέρα στην άλλη. Η Ευρώπη αγωνίζεται να κατασκευάσει εγκαταστάσεις εισαγωγής φυσικού αερίου, έχοντας χάσει την πρόσβαση στις ρωσικές προμήθειες, ακριβώς επειδή δεν μπορεί να βρει καμία άμεση εναλλακτική λύση.
Για ορισμένες φτωχότερες χώρες οι επενδύσεις στο φυσικό αέριο, σε συνδυασμό με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξακολουθούν να είναι απαραίτητες: το να βοηθήσουμε περισσότερους πολίτες να αποκτήσουν ηλεκτρική ενέργεια που βελτιώνει τη ζωή τους είναι επίσης ηθική επιταγή.
Η τρίτη αλήθεια είναι ότι, επειδή ο 1,5°C δεν θα επιτευχθεί, πρέπει να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η προσαρμογή ήταν πάντα το παραμελημένο θετό παιδί της πολιτικής για το κλίμα, την οποία οι ακτιβιστές δεν εμπιστεύονταν, θεωρώντας την αντιπερισπασμό στη μείωση των εκπομπών ή, ακόμα χειρότερα, δικαιολογία για να μη γίνουν περικοπές.
Ό,τι και να γίνει, όμως, ο κόσμος αντιμετωπίζει πλέον περισσότερες πλημμύρες, ξηρασίες, καταιγίδες και πυρκαγιές. Ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και για τις πλούσιες, η προετοιμασία γι’ αυτές τις καταστροφές είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου.
Ευτυχώς, όπως υποστηρίζει η ειδική έκθεσή μας, πολλές προσαρμογές είναι προσιτές. Μπορεί να είναι τόσο απλές όσο η παροχή στους αγρότες ανθεκτικότερων ποικιλιών καλλιεργειών και η έγκαιρη προειδοποίηση για κυκλώνες στις περιοχές που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Τα μέτρα αυτά τείνουν να έχουν πρόσθετα οφέλη, πέρα από το να βοηθούν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Αυτός είναι ένας τομέας που ακόμα και η μέτρια βοήθεια από τις πλούσιες χώρες μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο.
Ωστόσο, δεν δίνουν τα χρήματα που έχουν υποσχεθεί για να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες να προσαρμοστούν. Είναι άδικο. Γιατί θα πρέπει να εγκαταλειφθούν οι φτωχοί αγρότες στην Αφρική, οι οποίοι δεν συνέβαλαν σχεδόν καθόλου στην αλλαγή του κλίματος, όπως φαίνεται;
Αν ο πλούσιος κόσμος επιτρέψει στην υπερθέρμανση του πλανήτη να καταστρέψει τις ήδη εύθραυστες χώρες, θα καταλήξει αναπόφευκτα να πληρώσει το τίμημα με ελλείψεις τροφίμων και πολλαπλασιασμό των προσφύγων.
Τέλος, έχοντας παραδεχτεί ότι ο πλανήτης θα θερμανθεί επικίνδυνα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξετάσουν πιο ριζοσπαστικούς τρόπους για την ψύξη του. Οι τεχνολογίες για την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, οι οποίες τώρα βρίσκονται σε νηπιακό στάδιο, χρειάζονται μεγάλη προσοχή.
Το ίδιο και η «ηλιακή γεωμηχανική», η οποία εμποδίζει το εισερχόμενο ηλιακό φως. Οι ακτιβιστές του κλίματος δεν εμπιστεύονται καμία από τις δύο, θεωρώντας την πρώτη ψεύτικη υπόσχεση, ενώ τη δεύτερη τρομακτική απειλή.
Για την ηλιακή γεωμηχανική οι άνθρωποι έχουν δίκιο να ανησυχούν. Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι επικίνδυνη και θα ήταν πολύ δύσκολη στη διαχείριση. Αλλά το ίδιο ισχύει και για έναν ολοένα και θερμότερο κόσμο. Οι αξιωματούχοι στην Αίγυπτο πρέπει να το λάβουν αυτό υπόψη τους.
Η υπέρβαση του 1,5°C δεν καταδικάζει τον πλανήτη. Αποτελεί όμως θανατική καταδίκη για ορισμένους ανθρώπους, τρόπους ζωής, οικοσυστήματα, ακόμα και χώρες. Το να αφήσουμε τη στιγμή να περάσει χωρίς να σκεφτούμε σοβαρά πώς θα βάλουμε τον κόσμο σε καλύτερη τροχιά θα σήμαινε ότι θα υπογράφαμε ακόμα περισσότερες θανατικές καταδίκες.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
