THEPOWERGAME
Μια εναλλακτική εξήγηση για το γιατί τα πραγματικά επιτόκια έχουν μειωθεί από τη δεκαετία του 1980 είναι ότι πολλές χώρες έχουν γίνει λιγότερο ίσες. Οι πλουσιότεροι άνθρωποι αποταμιεύουν περισσότερο ως ποσοστό του εισοδήματός τους, οπότε καθώς κερδίζουν μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομικής πίτας, οι συνολικές αποταμιεύσεις αυξάνονται.
Οι οικονομολόγοι Atif Mian, Ludwig Straub και Amir, δηλώνουν ότι η αμερικανική οικονομία πάσχει από την «αποταμίευση των πλουσίων», τα δύο τρίτα της οποίας έχουν χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση του χρέους της αμερικανικής κυβέρνησης ή τον δανεισμό άλλων νοικοκυριών.
Διατείνονται επίσης ότι η αυξανόμενη ανισότητα μπορεί να οδηγήσει τις οικονομίες σε μια «παγίδα χρέους». Οι αποταμιεύσεις των πλουσίων πιέζουν τα επιτόκια προς τα κάτω, ενθαρρύνοντας άλλους τομείς να δανείζονται και να ξοδεύουν περισσότερο.
Με την πάροδο του χρόνου, η υπερχρέωση των φτωχών προς τους πλούσιους μεταφέρει το εισόδημα προς τα πάνω, δίνοντας στους πλούσιους ακόμα περισσότερες αποταμιεύσεις. Ο κύκλος ξεκινά ξανά και τα πραγματικά επιτόκια πέφτουν περαιτέρω.
Οι πολιτικές για την τόνωση της οικονομίας βραχυπρόθεσμα, όπως τα χαμηλά επιτόκια ή τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που χρηματοδοτούνται από το χρέος, οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερο χρέος, πράγμα που σημαίνει χαμηλότερα επιτόκια και χειρότερες υφέσεις στο μέλλον.
Σήμερα, οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό. Αν οι κ.κ. Mian, Straub και Sufi έχουν δίκιο, οι οικονομίες θα είναι πιο ευαίσθητες στα υψηλότερα επιτόκια από ό,τι στο παρελθόν. Τα επιτόκια δεν θα χρειαστεί να αυξηθούν πολύ ώστε να συμπιέσουν τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και τις κυβερνήσεις, οι οποίες θα δουν μεγάλα κομμάτια του εισοδήματος να εκτρέπονται στο αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης των ενυπόθηκων δανείων και των ομολόγων. Αλλά με την πάροδο του χρόνου η παγίδα του χρέους θα επιβεβαιωθεί και τα πραγματικά επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά.
Μια αδυναμία του πλαισίου ανάλυσης της παγκόσμιας οικονομίας είναι ότι σε πολλές πλούσιες χώρες το χρέος των νοικοκυριών δεν έχει αυξηθεί πολύ ως ποσοστό του ΑΕΠ μετά την κρίση του 2007-09. Και όταν τα επιτόκια έπεσαν κοντά στο μηδέν, τα νοικοκυριά αποκατέστησαν τους ισολογισμούς τους αντί να δανειστούν περισσότερο. Οι κυβερνήσεις αυξάνουν τα χρέη τους, αλλά οι δαπάνες τους υπόκεινται στις ιδιορρυθμίες της πολιτικής και ενδέχεται να μην μειωθούν καθώς τα επιτόκια αυξάνονται, δεδομένων των τεράστιων πιέσεων που ασκούνται στους προϋπολογισμούς.
Ωστόσο, υπάρχουν οικονομίες στις οποίες τα νοικοκυριά έχουν επιδοθεί σε αγώνα δανεισμού. Μία από αυτές είναι η Νότια Κορέα, όπου, κατά την τελευταία καταμέτρηση, ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ αυξήθηκε από 79% το 2010 σε 109%.
Περίπου το ήμισυ του χρέους των νοικοκυριών συνδέεται με τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, τα οποία αυξάνονται. Σε μια έκθεση για την οικονομία τον Μάρτιο, το προσωπικό του ΔΝΤ εκτίμησε ότι το υψηλότερο επίπεδο του χρέους των νοικοκυριών θα ήταν αρκετό για να μειώσει τις δαπάνες της Νότιας Κορέας κατά 10% επιπλέον, εάν τα επιτόκια επιστρέψουν περίπου στο 5%, δηλαδή, στο επίπεδο του 2000.
Πώς θα μπορούσαν οι οικονομίες να ξεφύγουν από μια τέτοια παγίδα χρέους; Οι κύριοι Mian, Straub και Sufi υποστηρίζουν ότι μόνο η μείωση της ανισότητας μπορεί να το πετύχει, είτε μέσω αναδιανομής είτε μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Όμως, υπάρχει και μια άλλη δύναμη που μπορεί να φέρει το ίδιο αποτέλεσμα: ο πληθωρισμός.
Ο κ. Straub δηλώνει ότι ο απρόσμενος πληθωρισμός αναδιανέμει τον πλούτο από τους πιστωτές προς τους οφειλέτες, εφόσον οδηγεί σε ισχυρή αύξηση των μισθών για τους οφειλέτες και δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα της νέας ακριβής ενέργειας. Συχνά οι οικονομολόγοι βλέπουν τον πληθωρισμό ως ένα πέπλο – ένα «ονομαστικό» παρά «πραγματικό» φαινόμενο. Όμως, αν οι κεντρικές τράπεζες αποτύχουν να τιθασεύσουν τις αυξήσεις των τιμών, θα γίνει αναδιανομή από τους πιστωτές στους οφειλέτες. Τουτέστιν, τα θεμελιώδη μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας ενδέχεται να μεταβληθούν.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
