THEPOWERGAME
Σε ένα βιβλίο του 1945 με τίτλο «Germany Is Our Problem», ο Henry Morgenthau, υπουργός Οικονομικών της Αμερικής, παρουσίασε μια πρόταση για την απογύμνωση της μεταπολεμικής Γερμανίας από τη βιομηχανία της και τη μετατροπή της σε γεωργική οικονομία. Αν και η ριζοσπαστική του πρόταση επηρέασε κάπως τα συμμαχικά σχέδια για την κατοχή της Γερμανίας μετά την ήττα του Hitler, δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Σχεδόν 80 χρόνια αργότερα ο Vladimir Putin μπορεί να πετύχει κάποια από αυτά που είχε στο μυαλό του ο Morgenthau, οι γονείς του οποίου γεννήθηκαν στη Γερμανία. Με την εργαλειοποίηση του φυσικού αερίου στο οποίο στηρίζεται η πανίσχυρη βιομηχανική βάση της Γερμανίας, ο Ρώσος πρόεδρος αποδυναμώνει την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και τον τρίτο μεγαλύτερο εξαγωγέα αγαθών.
Το γεγονός ότι την ίδια στιγμή, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας, η Κίνα, η οποία αγόρασε πέρυσι γερμανικά προϊόντα αξίας 100 δισ. ευρώ (101 δισ. δολάρια), συμπεριλαμβανομένων αυτοκινήτων, ιατρικού εξοπλισμού και χημικών, βρίσκεται επίσης εν μέσω σοβαρής επιβράδυνσης, δεν βοηθάει. Το εθνικό επιχειρηματικό μοντέλο που εν μέρει βασίζεται στη φθηνή ενέργεια από μία απολυταρχία και την άφθονη ζήτηση από μια άλλη βρίσκεται αντιμέτωπο με μια σοβαρή δοκιμασία.
Οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ολέθριες για την Deutschland AG: Από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα τα γερμανικά blue chips υπέστησαν την μεγαλύτερη πτώση σε σχέση με τα αντίστοιχα άλλων χωρών, της τάξεως του 27% σε όρους δολαρίου, σχεδόν διπλάσια από την πτώση του βρετανικού δείκτη FTSE 100 ή του αμερικανικού δείκτη S&P 500 (βλ. διάγραμμα).
«Η ουσία της βιομηχανίας μας απειλείται», προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ο Siegfried Russwurm, επικεφαλής της BDI, της ένωσης των γερμανικών βιομηχανιών. Η κατάσταση φαινόταν ήδη “τοξική” για πολλές επιχειρήσεις, δήλωσε. Και μέσω των παγκοσμιοποιημένων αλυσίδων εφοδιασμού το δηλητήριο θα μπορούσε να εξαπλωθεί στον υπόλοιπο βιομηχανικό κόσμο, ο οποίος βασίζεται κατά πολύ στους Γερμανούς κατασκευαστές.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της γερμανικής βιομηχανίας είναι το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας. Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για το επόμενο έτος έχει ήδη αυξηθεί 15 φορές και η τιμή του φυσικού αερίου 10 φορές, αναφέρει η BDI.
Τον Ιούλιο η βιομηχανία κατανάλωσε 21% λιγότερο φυσικό αέριο από ό,τι τον ίδιο μήνα πέρυσι. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις χρησιμοποίησαν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά, αλλά η πτώση οφείλεται κυρίως στη «δραματική» μείωση της παραγωγής, δηλώνει η BDI. Από τον Ιούνιο το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, ένα κέντρο μελετών, αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή του για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, στο 1,4%. Πλέον, αναμένει ότι η οικονομία θα συρρικνωθεί το 2023 και ο πληθωρισμός θα αυξηθεί στο 8,7%.
Οι μικρότερες εταιρείες αγωνίζονται περισσότερο από τις μεγαλύτερες. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε τον Ιούλιο η εταιρεία συμβούλων FTI-Andersch σε 100 μεσαίου μεγέθους «πολυεθνικές τσέπης» της Mittelstand, σχεδόν το ένα τέταρτο των επιχειρήσεων με λιγότερους από 1.000 υπαλλήλους ακύρωσαν ή απέρριψαν παραγγελίες ή σχεδιάζουν να το πράξουν, σε σύγκριση με το 11% των επιχειρήσεων με προσωπικό άνω των 1.000 ατόμων.
Στη χώρα των περισσότερων των 3.000 ειδών ψωμιού, περίπου 10.000 παραγωγοί του βασικού ψωμιού αγωνίζονται όσο ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική Γερμανία.
Χρειάζονται ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο για να θερμαίνουν τους φούρνους και να λειτουργούν τα ζυμωτήρια, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν το υψηλότερο κόστος των αλεύρων, του βουτύρου και της ζάχαρης, καθώς και τους υψηλότερους μισθούς των αρτοποιών.
Ένας πωλητής στην 127 ετών αλυσίδα αρτοποιείων Wiedemann στο Βερολίνο αναφέρει ότι η εταιρεία έχει απελπιστικά λίγο προσωπικό και προσπαθεί να εξοικονομήσει ενέργεια, διατηρώντας, για παράδειγμα, τους φούρνους στα καταστήματα δροσερούς και ψήνοντας όλα τα ψωμιά στα κεντρικά.
Μια άλλη πρόσφατη έρευνα της BDI σε 600 μεσαίες επιχειρήσεις διαπίστωσε ότι σχεδόν μία στις δέκα διέκοψε ή μείωσε την παραγωγή λόγω του υψηλού κόστους των πρώτων υλών. Περισσότεροι από εννέα στους δέκα δήλωσαν ότι η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών αποτελεί μεγάλη ή υπαρξιακή πρόκληση.
Μία στις πέντε σκέφτεται να μεταφέρει μέρος ή το σύνολο της παραγωγής της σε άλλη χώρα. Δύο πέμπτα δήλωσαν ότι οι επενδύσεις σε πιο πράσινες μεθόδους παραγωγής θα πρέπει να περιμένουν.
Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έντασης ενέργειας, όπως τα χημικά προϊόντα ή ο χάλυβας, βρίσκονται σε παρόμοια δυσχερή θέση, η οποία επιδεινώνεται από την ανάγκη να ανταγωνιστούν τους ομολόγους τους σε άλλες χώρες όπου η ενέργεια παραμένει φθηνότερη.
Η BASF, ο γίγαντας των χημικών προϊόντων που χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο τόσο για την παραγωγή ενέργειας όσο και ως βιομηχανική πρώτη ύλη, έχει ήδη μειώσει την παραγωγή και ίσως χρειαστεί να την μειώσει περαιτέρω. Η χαλυβουργία Thyssenkrupp έχει, από τον Ιανουάριο, χάσει τη μισή χρηματιστηριακή της αξία.
Οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν συχνά εργοστάσια σε άλλες χώρες όπου η ενέργεια είναι φθηνότερη. Πολλές όμως, συμπεριλαμβανομένης της BASF με το τεράστιο συγκρότημα μεγέθους πόλης στο Ludwigshafen, εξακολουθούν να παράγουν πολλά στην πατρίδα τους. Ακόμα και αν το κόστος των πρώτων υλών μετριαστεί, όπως έχει αρχίσει να συμβαίνει σε κάποιες περιπτώσεις, και η κυβέρνηση προσφέρει στήριξη σε σχέση με την ενέργεια, όπως έχει υποσχεθεί, οι πιέσεις που σχετίζονται με το κόστος δεν θα εξαφανιστούν.
Ειδικότερα, οι εταιρείες προετοιμάζονται για έναν σκληρό γύρο ετήσιων μισθολογικών διαπραγματεύσεων με τα ισχυρά συνδικάτα της Γερμανίας. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του IG Metall, του μεγαλύτερου συνδικάτου της Γερμανίας, και των εργοδοτών της γιγαντιαίας αυτοκινητοβιομηχανίας αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα. «Το IG Metall δεν θα δεχτεί τίποτα κάτω από μια αύξηση 8%», προβλέπει ο Ferdinand Dudenhöffer του κέντρου μελετών Centre Automotive Research.
Το υψηλότερο κόστος είναι όλο και πιο δύσκολο να μετακυλιστεί στους καταναλωτές. Η Hakle, παραγωγός χαρτιού τουαλέτας, κατέθεσε αίτηση πτώχευσης αφού δεν μπόρεσε να μετακυλήσει στους πελάτες της την τεράστια αύξηση του κόστους παραγωγής. Μετά από αρκετά πλούσια χρόνια, τα βιβλία παραγγελιών των αυτοκινητοβιομηχανιών αραιώνουν, καθώς ο πληθωρισμός κατατρώει το πορτοφόλι των αγοραστών αυτοκινήτων.
Τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια θα είναι πολύ ισχά, προβλέπει ο κ. Dudenhöffer. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες δεν μπορούν εύκολα να τροποποιήσουν τις διαδικασίες παραγωγής. Αντ’ αυτού, θα μειώσουν το κόστος με περικοπές στις δαπάνες για διοίκηση, έρευνα και ανάπτυξη. Όπως και με το πρασίνισμα της Mittelstand, οι καθυστερημένες προσπάθειες της αυτοκινητοβιομηχανίας να επανασχεδιαστεί για την εποχή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι πιθανό να υποστούν πλήγμα. Ορισμένες πιθανόν να μεταφέρουν την παραγωγή σε χώρες με χαμηλότερο κόστος.
Ο Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος της ιδιωτικής τράπεζας Berenberg, προβλέπει ότι, καθώς οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές για κάποιο χρονικό διάστημα, το 2-3% των γερμανικών βιομηχανικών επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν ενεργοβόρες διαδικασίες θα μεταφερθούν στο εξωτερικό. Αυτόν και τον επόμενο χειμώνα, ένα μεγαλύτερο ποσοστό βιομηχανικών επιχειρήσεων θα μειώσει την παραγωγή του.
Η ArcelorMittal, ένας άλλος χαλυβουργικός κολοσσός, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να κλείσει δύο εργοστάσια στη βόρεια Γερμανία και να θέσει τους εργαζομένους σε προσωρινή αργία. Η Stickstoffwerke Piesteritz, ο μεγαλύτερος παραγωγός αμμωνίας και ουρίας στη Γερμανία, δύο σημαντικών χημικών αγαθών, έκλεισε τα εργοστάσια αμμωνίας της στη Σαξονία-Άνχαλτ.
Απόδειξη του τρόπου με τον οποίο τέτοιες κινήσεις διαπερνούν τις αλυσίδες εφοδιασμού, είναι ότι η διακοπή λειτουργίας προκάλεσε έλλειψη του AdBlue, ενός προϊόντος της BASF που είναι ζωτικής σημασίας για τον καθαρισμό των κινητήρων των ντιζελοκίνητων φορτηγών που συνδέουν τη Γερμανία με τις αγορές του εξωτερικού.
Ο Stefan Kooths του Ινστιτούτου του Κιέλου προειδοποιεί ότι «μια οικονομική χιονοστιβάδα κινείται προς τη Γερμανία». Σε λίγο καιρό οι επιπτώσεις της θα γίνουν αισθητές από τους παγκόσμιους πελάτες των γερμανικών εταιρειών.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
