THEPOWERGAME
Αν και δεν διαφαίνεται ένα άμεσο τέλος στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας, η ΕΕ θα πρέπει να βρίσκεται σε ετοιμότητα όχι μόνον για την ανοικοδόμηση αυτής της χώρας αλλά και για την επανένταξη της Ρωσίας στην κοινότητα έννομων κρατών. Αυτή είναι η πεποίθηση του Δρ. Μπένεντικτ Φράνκε, αντιπροέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου (Munich Security Conference), ένα από τα σημαντικότερα φόρουμ σε θέματα εθνικής ασφάλειας στον κόσμο. Απευθυνόμενος στο powergame.gr εξηγεί τις νέες ισορροπίες που καλείται να διατηρήσει η Ε.Ε στην οικονομική συνεργασία, την ενέργεια, την κυβερνοασφάλεια και κυρίως με την Άγκυρα.
Ο Δρ. Φράνκε θεωρεί πως η Γερμανία ήταν υπερβολικά αισιόδοξη όταν πίστευε πως θα μπορούσε με το εμπόριο να εμπνεύσει στη Ρωσία την πολιτική και κοινωνική αλλαγή. Στην περίπτωση της Τουρκίας, η οποία «δεν έχει λόγο να αποκλίνει πολύ από την πεπατημένη οδό των τελευταίων ετών» σ’ ότι αφορά την εξωτερική πολιτική της,η ΕΕ θα ήταν να καλό να αναβαθμίσει τις σχέσεις με την Άγκυρα και να διασφαλίσει πως παραμένει ευθυγραμμισμένη με τη συναίνεση του ελεύθερου κόσμου. Το δίδαγμα των τελευταίων μηνών είναι πώς η οικονομική ευημερία δεν μπορεί να συσχετιστεί με τα καπρίτσια των κρατών που δεν μοιράζονται καν βασικές αξίες, με τις «δυτικές» εταιρείες να τείνουν να αποδεσμεύονται από ανελεύθερα κράτη.
Ας δούμε, όμως, τι απάντησε στις ερωτήσεις μας:
- Η Ευρώπη και η Γερμανία, ειδικότερα, βάσισαν τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία στην πεποίθηση πως θα συνέβαλε με το εμπόριο και τις επενδύσεις στον εκδημοκρατισμό ενός αυταρχικού κράτους. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ματαιώνει το δόγμα Wande ldurch Handel (αλλαγή μέσω εμπορίου). Πώς θεωρείτε πως θα εξελιχθεί το εμπόριο σε έναν πολωμένο κόσμο όπου η γεωπολιτική είναι ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής;
Δίχως αμφιβολία ήταν υπερβολικά αισιόδοξες οι ελπίδες της Γερμανίας να εμπνεύσει πολιτική και κοινωνική αλλαγή στη Ρωσία και να θεμελιώσει όλο και πιο πολλούς αδιάσπαστους δεσμούς μέσα από το εμπόριο και την οικονομική συνεργασία. Το αποτέλεσμα αυτών των μονόπλευρων εξαρτήσεων έχει αποδυναμώσει τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ε.Ε και πρέπει να διορθωθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, χρειαζόμαστε μια πολιτική για τη στήριξη του εκδημοκρατισμού ανελεύθερων συστημάτων όπως αυτό της Ρωσίας και οι οικονομικοί δεσμοί σαφώς παίζουν τον ρόλο τους σ’ αυτό. Αντί του δόγματος «Wandel durch Handel» που θέτει την οικονομική ανάπτυξη στο επίκεντρο του εκδημοκρατισμού, θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερο βάρος στην κοινωνική ανάπτυξη, την εκπαίδευση και να επικοινωνήσουμε τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης για τη Ρωσία και τους πολίτες της.
- Η Τουρκία γίνεται όλο και πιο απολυταρχική και με λιγότερη διάθεση να συμμετάσχει σε έναν διπλωματικό διάλογο όχι μόνον σ’ ό,τι αφορά την Ελλάδα αλλά και με το ΝΑΤΟ, όπως είδαμε πρόσφατα. Η τουρκική κυβέρνηση θα έρθει αντιμέτωπη με μια εκλογική αναμέτρηση σε λιγότερο από έναν χρόνο και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιλέγει μια ολοένα και πιο προκλητική στάση στην εξωτερική πολιτική προκειμένου να βρει μεγαλύτερη απήχηση στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Μετά την πικρή εμπειρία που είχε η Ευρώπη με τη Ρωσία, θα είναι πιο αποφασιστική στην προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών της και της περιφερειακής σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου;
Αν και πράγματι η εσωτερική πολιτική κατάσταση και ειδικότερα οι επικείμενες εκλογές περιπλέκουν τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία δεν έχει κανέναν λόγο να αποκλίνει πολύ από τα μονοπάτια που έχει ήδη χαράξει τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει πως θα συνεχίσουν να διαπραγματεύονται σκληρά (π.χ. όπως συνέβη με την αίτηση ένταξης της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ) και περιστασιακά θα ανεβάζουν τους τόνους με φαινομενικά δραματικές κινήσεις αλλά θα παραμείνουν εν τέλει ακλόνητα μέλη της ατλαντικής συμμαχίας. Η Τουρκία υπήρξε πολύτιμος μεσάζοντας τις πρώτες ημέρες του πολέμου στην Ουκρανία και έχει διατελέσει σημαντικό ρόλο στην πρόσφατη συμφωνία για τις εξαγωγές σιταριού. Ως εκ τούτου, θα ήταν καλό για την ΕΕ να προχωρήσει στην επικαιροποίηση και την αναβάθμιση της σχέσης της με την Άγκυρα για να εξασφαλίσει πως η Τουρκία παραμένει σταθερά συνδεδεμένη με τη συναίνεση του ελεύθερου κόσμου (liberal consensus), στηρίζοντας τους στόχους της Ε.Ε για μεγαλύτερη περιφερειακή σταθερότητα και ανάπτυξη.
- Πιστεύετε πως ζητήματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ανεξαρτησία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης θα κυριαρχήσουν στην οικονομική συνεργασία κρατών; Και σε αυτήν την περίπτωση, πιστεύετε πως οι εφοδιαστικές αλυσίδες θα συγκεντρωθούν πιο πολύ στην ανατολική Ευρώπη, φέρνοντας την παραγωγή εγγύτερα στις αγορές τους;
Το διάστημα των τελευταίων μηνών κατέδειξε την εγγενή δυσκολία να συνδέσει κανείς την οικονομική του ευημερία με τα καπρίτσια των κρατών με τα οποία δεν μοιράζεται ούτε καν βασικές αξίες. Ήδη συντελείται μια ευρεία αποδέσμευση «δυτικών» επιχειρήσεων από ανελεύθερα κράτη και θα δούμε πως αυτή η τάση θα συνεχιστεί και θα επιταχυνθεί. Απλά δεν αξίζει η ανάληψη τεράστιων κινδύνων για οικονομικό όφελος. Όλο και πιο πολλές εταιρείες συνειδητοποιούν τα πλεονεκτήματα της πολιτικής σταθερότητας και των γερών βάσεων σε μια φιλελεύθερη κοινότητα κρατών σε αντίθεση με τα βραχυπρόθεσμα κέρδη. Ως εκ τούτου, οι χώρες που ασπάζονται έναν φιλελεύθερο κώδικα συμπεριφοράς -συμπεριλαμβανομένης της αποδοχής μιας φιλελεύθερης διεθνούς τάξης πραγμάτων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανεξαρτησίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης- έχουν ένα πλεονέκτημα σε σχέση με ασταθή καθεστώτα που βασίζονται στη μακροχρόνια καταστολή και καταδυνάστευση.
- Στο κλάδο ενέργειας υπάρχουν ενδείξεις που μαρτυρούν πως ενδεχομένως τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας να συνεχιστούν ίσως και πέρα από το 2023 καθώς η Ευρώπη δεν διαθέτει ακόμα επαρκείς τερματικούς σταθμούς LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου)και οι παραγωγοί LNG στον υπόλοιπο κόσμο καλούνται να αυξήσουν την παραγωγή τους. Ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης; Θα γίνει η πυρηνική ενέργεια μια ευρύτερη αποδεκτή επιλογή;
Η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης έχει διανύσει ριζικές αλλαγές στο διάστημα των τελευταίων μηνών. Αν και η τρέχουσα δυναμική των εξελίξεων θα επιταχύνει την ενεργειακή μετάβαση σε ορισμένους τομείς (ιδιαίτερα σ’ ό,τι αφορά την εξοικονόμηση και την αποτελεσματικότερη χρήση ενέργειας), ίσως να καταστεί αναγκαίο να αντιστραφούν ορισμένες αποφάσεις που ελήφθησαν ύστερα από αγώνες, όπως η σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας ή της παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, προκειμένου να αποφευχθούν ελλείψεις και εν τέλει ενδεχόμενες κοινωνικές αναταραχές σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Καθώς συνειδητοποιούν οι ευρωπαϊκές χώρες τις επιπτώσεις των μονόπλευρων εξαρτήσεων θα συνεργαστούν για να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια ενεργειακή ένωση που θα είναι ανθεκτική και έτοιμη να διαχειριστεί αναταραχές από εξωγενείς παράγοντες χωρίς να θυσιάσει τη δυναμική της στην πράσινη μετάβαση. Απαραίτητες και απόλυτα σημαντικές είναι μεγάλες επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη του ενεργειακού κλάδου αλλά και η μείωση της γραφειοκρατίας σε έργα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ιδιαίτερα η ηλιακή και αιολική) προκειμένου να χαραχθεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια.
- Πόσο ανήσυχη είναι η Ευρώπη για την κυβερνοασφάλεια;
Μολονότι η κυβερνοασφάλεια έχει πολυσυζητηθεί εδώ και πολλά χρόνια, η Ευρώπη φαίνεται να είναι απρόθυμη να θωρακιστεί καταλλήλως. Αφήνουμε πολλούς τομείς ανοχύρωτους και πολλές διόδους ανοικτές για επιθέσεις και έτσι ο τρόπος ζωής μας μπορεί να στοχοποιηθεί εύκολα. Πρέπει να ακονίσουμε τα εφόδια μας στις μάχες που ανοίγουν οι ανελεύθεροι, είτε πρόκειται για τις υποδομές μας, τα πνευματικά μας δικαιώματα ή τις έξυπνες συσκευές μας. Για να το πετύχουμε θα πρέπει να θωρακίσουμε κάθε πολιτική απόφαση, κάθε νομοθεσία και κανόνα, όπως έχουμε ήδη αρχίσει να κάνουμε με τους νόμους και τους κανόνες για την κλιματική αλλαγή. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να κάνουμε τους απαραίτητους ελέγχους ΠΡΙΝ λάβουμε μια απόφαση, είτε πρόκειται για τον ανταγωνισμό ή την εμπορική πολιτική, είτε για μια ασφαλέστερη Ευρώπη. Αυτό ισχύει για όλους τους τομείς στην ευρωπαϊκή πολιτική αλλά ιδιαίτερα στην κυβερνοασφάλεια.
- Τι μπορούμε να περιμένουμε από το πολιτικό μέτωπο στην Ουκρανία; Πότε και πώς βλέπετε ένα τέλος σε αυτήν την πολεμική σύγκρουση;
Οι προβλέψεις δεν είναι ποτέ εύκολες αλλά φαίνεται πως θα πρέπει να παραδεχτούμε πως αυτή η σύγκρουση δεν θα τελειώσει σύντομα. Θα πρέπει να παραδεχτούμε επίσης και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας ΚΑΙ η επανένταξη της Ρωσίας στη διεθνή κοινότητα των κρατών με έννομη τάξη θα είναι μια τεράστια πρόκληση μόλις τεθεί ένα τέλος σε αυτό το μέτωπο. Η Ε.Ε έχει να διαδραματίσει έναν κρίσιμο ρόλο σε αυτές τις δυο προκλήσεις και θα πρέπει να επιταχύνει τις προετοιμασίες και τον σχεδιασμό της.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
