THEPOWERGAME
Ο Αύγουστος στη Γαλλία είναι ένας μήνας που τα ημερολόγια αδειάζουν πιο γρήγορα από ένα ποτήρι δροσερό ροζέ στο Saint-Tropez. Ο Emmanuel Macron, ωστόσο, δεν είναι ο τύπος που χαλαρώνει στην παραλία, ακόμα και στις διακοπές του. Την πρώτη ημέρα αυτής της εβδομάδας στην προεδρική κατοικία του στη Μεσόγειο, ο Γάλλος πρόεδρος μίλησε ήδη στο τηλέφωνο με τον Ουκρανό ομόλογό του, Volodymyr Zelensky. Τον Αύγουστο πριν από τρία χρόνια ο κ. Macron φιλοξένησε τον Vladimir Putin στη ίδια εξοχική κατοικία στη Μεσόγειο. Κρατώντας μια ανθοδέσμη, ο Ρώσος ηγέτης ανέβηκε τα πέτρινα σκαλιά για να τον προϋπαντήσει. Για όσους και τότε θεωρούσαν τον κ. Putin κακή συναναστροφή, η επίσκεψη λειτούργησε ως επιβεβαίωση ότι η προσέγγιση του κ. Macron προς τη Ρωσία ήταν εντελώς αντίθετη με εκείνη μεγάλου μέρους της υπόλοιπης Ευρώπης.
Η ανάμνηση εκείνης της «επίθεσης φιλίας» διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι κρίνουν την προσέγγιση του κ. Macron στον κτηνώδη πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αν η Γερμανία έκανε λάθος που δεν είδε τον γεωπολιτικό κίνδυνο που εγκυμονούσε η εξάρτησή της από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο, το λάθος της Γαλλίας ήταν που πίστευε μέχρι και τις παραμονές του πολέμου ότι θα μπορούσε, προσεγγίζοντας τον κ. Putin με ήπιους τόνους να πετύχει καλύτερη συμπεριφορά από πλευράς του. Κανένας δυτικός ηγέτης δεν έχει μιλήσει με τον κ. Putin τόσο πολύ όσο ο κ. Macron (19 φορές φέτος). Κανένας άλλος δυτικός ηγέτης δεν κάλεσε πριν από τον πόλεμο για μια “νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας” που να περιλαμβάνει τη Ρωσία, ούτε μετά την έναρξή του προέτρεψε τους συμμάχους να μην “ταπεινώσουν” τη Ρωσία. Καθώς ο πόλεμος παρατείνεται και οι Ευρωπαίοι αισθάνονται την ενεργειακή στενότητα, κανένας δυτικός ηγέτης δεν θεωρείται τόσο ύποπτος από ορισμένους από τους ίδιους τους φίλους του ότι επιθυμεί να ωθήσει την Ουκρανία να συνάψει ειρήνη.
Οι κατηγορίες του γαλλοφοβικού βρετανικού Τύπου ότι ο κ. Macron είναι ένας κατευναστής τύπου Μονάχου είναι εθνικιστικές και υπερβολικές. Παράλληλα, όμως, δέχεται κριτική από πιο λογικές φωνές, από την Εσθονία έως και την ίδια την Ουκρανία, η οποία δεν μπορεί να απορριφθεί τόσο εύκολα. Ο Dmytro Kuleba, υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, εξοργίστηκε ιδιαίτερα από την έκκληση του κ Macron να μην ταπεινωθεί η Ρωσία. Πίσω από την καχυποψία για τα κίνητρα της Γαλλίας κρύβονται και κάποιες βαθιές επιφυλάξεις από ορισμένες πλευρές για την προοπτική να δοθεί σημαντικός ρόλος στη Γαλλία και τη Γερμανία στις όποιες μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Αυτές, άλλωστε, ήταν το ζευγάρι που χειρίστηκε τις προβληματικές συμφωνίες του “Μινσκ” το 2014 και το 2015.
Αλλά, τι έχει πραγματικά κάνει ο κ. Macron και πώς έχει αλλάξει η προσέγγισή του, αν έχει αλλάξει; Μια γεύση της απάντησης προβλήθηκε στη Γαλλία τον Ιούνιο, μέσα από ένα ντοκιμαντέρ για τη διπλωματία του σχετικά με την Ουκρανία. Είναι συναρπαστικό, κυρίως επειδή αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο μια μικρή προεδρική ομάδα διαμορφώνει πολιτική από τους διαδρόμους του παλατιού των Ηλυσίων, παρακάμπτοντας το υπουργείο Εξωτερικών. Η ταινία καταγράφει μέχρι που έφτασε ο κ. Macron, διακινδυνεύοντας την αξιοπιστία του, στην προσπάθειά του να λογικέψει τον κ. Putin και να αποτρέψει την αιματοχυσία, συχνά κατόπιν αιτήματος του κ. Zelensky. ” Emmanuel, πρέπει να μιλήσεις στον Putin”, επιμένει ο Ουκρανός πρόεδρος στα αγγλικά, με τη σοβαρή φωνή του να αντηχεί στο μεγάφωνο από το κατεστραμμένο από τον πόλεμο Κίεβο, στην παρισινή μεγαλοπρέπεια του 18ου αιώνα.
Λιγότερο κολακευτικά, η ταινία αποκαλύπτει την αδικαιολόγητη πίστη που έδειξε ο κ. Macron στη λογική προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τον αδίστακτο Ρώσο ηγέτη. Κατά τη διάρκεια ενός τηλεφωνήματος στις 20 Φεβρουαρίου ο Γάλλος πρόεδρος είναι εναλλάξ εγκάρδιος, αυστηρός και καυστικός. “Δεν ξέρω που σπούδασε νομικά ο νομικός σας σύμβουλος”, ξεσπά ο κ. Macron. Όταν ο κ. Putin διακόπτει το τηλεφώνημα λέγοντας ότι βρίσκεται στο γυμναστήριο, ο κ. Macron θεωρεί ότι ο Ρώσος συμφώνησε να συναντήσει τον πρόεδρο Joe Biden. Τέσσερις ημέρες αργότερα ο κ. Putin εισβάλει στην Ουκρανία. Κοιτάζοντας πίσω, νηφάλια ο κ. Macron αναλογίζεται την αποτυχία: “Πίστευα ότι θα μπορούσαμε να βρούμε έναν δρόμο βασισμένο στην εμπιστοσύνη και τη διανοητική συζήτηση με τον Putin”. Δεν πέτυχε, λέει ο αφηγητής. “Όχι”, παραδέχεται ο πρόεδρος.
Ο κ. Macron μπορεί να είναι υπερβολικά σίγουρος για την δύναμη της πειθούς του, ίσως πάλι ο Ρώσο ηγέτης να το εκμεταλλεύεται, αλλά θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι η Γαλλία κρατάει ήπια στάση απέναντι στον κ. Putin. Οι δηλώσεις του κ. Macron, όσο άστοχες και αν είναι χρονικά ή φορτωμένες με δευτερεύουσες προτάσεις, είναι πιο σύνθετες από ό,τι δείχνει η επιλεκτική αναφορά τους. Προέτρεψε τους συμμάχους να μην ταπεινώσουν τη Ρωσία, όχι τον ίδιο τον κ. Putin, και μόνο αφού σταματήσουν οι μάχες. Ποτέ δεν ζήτησε εδαφικές παραχωρήσεις, ούτε πρόωρες ειρηνευτικές συνομιλίες, υποστηρίζοντας ότι αυτά είναι “στο χέρι της Ουκρανίας και μόνο” να αποφασίσει. Η σαφήνεια μπορεί πολύ συχνά να είναι θύμα του εθισμού του κ. Macron στην πολυπλοκότητα.
Επιπλέον, ο Γάλλος πρόεδρος αύξησε την επίδειξη υποστήριξής του προς την Ουκρανία. Έστειλε οβιδοβόλα Caesar τελευταίας τεχνολογίας στο μέτωπο, ενίσχυσε τη νατοϊκή παρουσία της Γαλλίας στη Ρουμανία και χαιρέτισε την αίτηση της Ουκρανίας για ένταξη στην ΕΕ, ενώ πραγματοποίησε ένα (πολύ καθυστερημένο) ταξίδι στο Κίεβο στις 16 Ιουνίου. Η Γαλλία είναι “ξεκάθαρα” στο πλευρό της Ουκρανίας, δήλωσε, κατανοώντας επιτέλους ότι έπρεπε να διευκρινιστεί, προσθέτοντας 12 ημέρες αργότερα ότι η Ρωσία “δεν μπορεί και δεν πρέπει να νικήσει”.
Time out
Οι Γάλλοι ανησυχούν όσο κανένας άλλος για το ευρύτερο προηγούμενο που δημιουργείται, μεταξύ άλλων και για την Κίνα, εάν η Ρωσία διατηρήσει τη γη που έχει αρπάξει με τόσο αιματηρό τρόπο. Μετά το ταξίδι του στο Κίεβο ο κ. Μακρόν έχει σκληρύνει τους τόνους του, αποκαλώντας τη Ρωσία “ιμπεριαλιστική αποικιοκρατική δύναμη” και καταγγέλλοντας τη σφαγή στις 29 Ιουλίου σε μια φυλακή που ελέγχεται από τη Ρωσία. Οι προεδρικοί σύμβουλοι επιμένουν ότι η Γαλλία είναι πλήρως προετοιμασμένη να αντέξει την εγχώρια πίεση για την ελάφρυνση των κυρώσεων, αλλά αυτό που διαφοροποιεί τον κ. Macron από τα γεράκια είναι οι αμφιβολίες του για την ικανότητα της Ουκρανίας να απωθήσει τη Ρωσία κάποια στιγμή σύντομα. Το κεντρικό σενάριο στο Παρίσι είναι μια μακροχρόνια σύγκρουση, χωρίς επικείμενη νίκη, χωρίς ειρηνευτικές συνομιλίες, με συνεχιζόμενες κυρώσεις και μια εξόριστη Ρωσία.
Μια τέτοια προοπτική είναι ζοφερή, και όχι μόνο για έναν ηγέτη που κάποτε ήλπιζε να συνδέσει τη Ρωσία με την Ευρώπη. Πράγματι, οι σκοτεινές τυμπανοκρουσίες στους στοχασμούς του κ. Μακρόν αυτές τις μέρες αποκρυσταλλώνονται στην έκφραση “η επιστροφή του τραγικού στην ιστορία”. Ο κ. Putin μπορεί να κατάφερε να αναβιώσει το ΝΑΤΟ, αλλά ένας μακρύς πόλεμος θα δοκιμάσει τόσο τη διατλαντική ενότητα, όσο και την αντοχή της Ευρώπης. Όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο περισσότερο θα αναγκάσει την Ευρώπη να αναλογιστεί ένα μέλλον μετά τον Biden, με μια λιγότερο εμπλεκόμενη Αμερική. Αυτός κατά πολλούς τρόπους ήταν ο στρατηγικός υπολογισμός του κ. Macron από την αρχή: ότι η Ευρώπη μπορεί να καταλήξει να μείνει μόνη της να αντιμετωπίσει μια απείθαρχη Ρωσία, και γι’ αυτό πρέπει να προετοιμαστεί. Είτε σας αρέσει είτε όχι, πρόκειται για μια συνεκτική κοσμοθεώρηση, ακόμα και αν μια τέτοια σκέψη δεν βοηθάει την χαλάρωση στην παραλία.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr.Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
