THEPOWERGAME
Μολονότι η εξάρτηση της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, στο ρωσικό φυσικό αέριο αυξήθηκε από την προσάρτηση της Κριμαίας από το 2014 και έπειτα, ο κίνδυνος για πλήρη διακοπή των ροών δεν φάνταζε τόσο εξωπραγματικός ακόμη και τότε.
Αυτήν την πιθανότητα, η οποία σήμερα εξελίσσεται με το έναν ή τον άλλο τρόπο σε σκληρή πραγματικότητα, ανάλυσε το υπουργείο Επιχειρηματικότητας, Ενέργειας και Βιομηχανικής Στρατηγικής της Βρετανίας σε εκτενή έρευνα το 2017. Αποφάνθηκε πως μια ολοκληρωτική και παρατεταμένη διακοπή της προμήθειας φυσικό αερίου από τη Ρωσία θα ανάγκαζε τις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης να αναζητήσουν προμήθειες ανεξάρτητα από το αντίτιμο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί η Βρετανία να καλύψει την εγχώρια ζήτηση.
Στο πιο ακραίο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο δεν υπάρχει καμία πρόσβαση σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία σε έναν κρύο χειμώνα, η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα πως έως και το 28% της εγχώριας ζήτησης στη Βρετανία δεν θα καλύπτονταν διότι η προσφορά από τα εγχώρια κοιτάσματα και τη Νορβηγία θα στρέφονταν προς την ηπειρωτική Ευρώπη. Έτσι ακόμη και η Βρετανία, όπου το 40% της ηλεκτροδότησης εξαρτάται από το φυσικό αέριο, θα βρίσκονταν σε δεινή θέση παρά τα πλούσια κοιτάσματα που διαθέτει στη Βόρεια Θάλασσα και τις προμήθειες που λαμβάνει από τη Νορβηγία.
Στενά τα χρονικά περιθώρια για τη Γερμανία
Η περίπτωση της Μ. Βρετανίας, μια χώρα δεν συνδέεται άμεσα με τη Ρωσία μέσω δικτύου αγωγών όπως η Ευρώπη, καταδεικνύει το μέγεθος της ενεργειακής αλληλεξάρτησης μεταξύ κρατών. Είναι τεράστιες οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν για να αναπροσαρμοστούν οι ροές φυσικού αερίου και τα δρομολόγια LNG, παγκοσμίως, σε ένα τόσο σφικτό χρονικό διάστημα. Η Γερμανία, στην οποία καταλογίζουν ένα μεγάλο μέρος της αυξανόμενης ενεργειακής εξάρτησης στη Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας παρά τη διεθνή κατακραυγή εις βάρος του Κρεμλίνου, έχει λιγότερο από ένα τρίμηνο για να εξασφαλίσει τις απαραίτητες προμήθειες για αυτόν τον χειμώνα και όχι μόνον.
Με τη Μόσχα να συνεχίζει να διατηρεί από τα μέσα Ιουνίου στο μίνιμουμ τις ροές φυσικού αερίου μέσω του NordSteam 1, και τις τιμές να παραμένουν υψηλές στην προθεσμιακή αγορά μέχρι το 2025 ύστερα από τα διαδοχικά ρεκόρ το τρέχον έτος, το Βερολίνο βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας λαμβάνονται στις δημόσιες εγκαταστάσεις τόσο από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, όσο και την τοπική αυτοδιοίκηση, με τον αντικαγκελάριο και υπουργό Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ να προειδοποιεί για τεράστιες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η οικονομία και η κοινωνία.
Όλο και μεγαλύτερα μέτρα εξοικονόμησης στη Γερμανία
Η Γερμανία προχώρησε τον περασμένο μήνα στη 2η φάση του σχεδίου εξοικονόμησης ενέργειας, το οποίο επιτρέπει μεταβίβαση των αυξήσεων του κόστους ενέργειας από τις εταιρείες στους καταναλωτές προκειμένου να αποτραπεί εξάντληση των ενεργειακών πόρων. Απαραίτητη προϋπόθεση σε αυτή τη φάση είναι πως δώσει το πράσινο φως η αρμόδια αρχή ενέργειας (Bundesnetzagentur). Ανοίγεται επίσης ο δρόμος για την επαναλειτουργία των εργοστασίων άνθρακα. Ο Χάμπεκ έχει προειδοποιήσει επίσης πως ο ενεργειακός κλάδος διατρέχει τον κίνδυνο μιας κρίσης «τύπου Lehman Brothers» λόγω των υψηλών τιμών στα ορυκτά καύσιμα.
Αν και η ΕΕ έχει συμφωνήσει στην μείωση των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία κατά 90% μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους, το φυσικό αέριο είναι μεγαλύτερη πρόκληση. Σχεδόν το ήμισυ των νοικοκυριών στη Γερμανία εξαρτώνται για τη θέρμανσή τους από αυτό, με το 3ο στάδιο να περιλαμβάνει μέτρα εξοικονόμησης για τις βιομηχανίες που είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Οι εναλλακτικές προμήθειες στην υγροποιημένη μορφή του (LNG) δεν επαρκούν για να αντικαταστήσουν τις ροές μέσω αγωγών λόγω της υψηλής ζήτησης και από την Ασία. Παράλληλα, η Γαλλία, η οποία καλύπτει το 70% της ηλεκτροδότησης με πυρηνική ενέργεια, δεν έχει καταφέρει να ανταπεξέλθει στην αυξημένη ζήτηση από τους Ευρωπαίους εταίρους καθώς γίνονται εργασίες συντήρησης στο ήμισυ των αντιδραστήρων της.
Η Πολωνία είχε προειδοποιήσει αλλά η Ευρώπη σφύριζε αδιάφορα
Ανεξάρτητα από τις τριβές για το κράτος δικαίου με τις Βρυξέλλες, η Πολωνία είχε προειδοποιήσει από το 2004, όταν εντάχθηκε στην Ε.Ε, για τον κίνδυνο να χρησιμοποιήσει η Ρωσία το φυσικό αέριο ως γεωπολιτικό μοχλό πίεσης. Αλλά η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία υποβάθμιζαν αυτόν τον κίνδυνο παρά τα ανησυχητικά σημάδια με αποκορύφωμα την προσάρτηση της Κριμαίας.
Σήμερα, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να έχει παρατείνεται πέραν του πεντάμηνου με αβέβαιη έκβαση, η Ευρώπη περνά μια μεγάλη δοκιμασία που αναμένεται να διαρκέσει το 2023 και πέρα. Επί του παρόντος, ένας στους τέσσερις Γερμανούς βρίσκεται σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας, δηλαδή δυσκολεύεται να καλύψει τις δαπάνες θέρμανσης και ηλεκτροδότησης, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Κολωνίας.