Ο ρόλος των νέων προϊόντων απέναντι στο κάπνισμα και το λαθρεμπόριο τσιγάρων

Την ώρα που οι Ευρωπαίοι, καπνιστές και μη, αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και των βασικών αγαθών -ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη κατέγραψε νέο ρεκόρ 8,1% τον Μάιο (βλ. πίνακα)-, επιχειρούν να βρουν εναλλακτικές λύσεις.

Ειδικά για τους καπνιστές, η εύκολη επιλογή είναι η στροφή προς τα λαθραία τσιγάρα, με αποτέλεσμα την αύξηση του παράνομου εμπορίου. Αυτό δηλαδή που έχει συμβεί στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία.

Αυτή την περίοδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φορολογικής Οδηγίας (εν πολλοίς και τις τιμές) των προϊόντων καπνού στην Ευρώπη και η πρόταση αναμένεται εντός του 2022. Η νέα πρόταση θα καλύπτει επίσης τα μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού και νικοτίνης, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού.

Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο παράγοντες:

Πρώτον, οποιαδήποτε υπέρμετρη αύξηση στην τιμή άλλων αγαθών που χρησιμοποιούνται ευρέως, όπως τα καπνικά προϊόντα, θα έχει ανεπιθύμητες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του παράνομου εμπορίου. Χρειάζονται έλεγχοι από τις διωκτικές Αρχές για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου, και μόνο τότε μπορεί να υπάρξει το κατάλληλο περιβάλλον για λελογισμένες αυξήσεις.

Δεύτερον, υπάρχει ανάγκη διαφοροποίησης μεταξύ των πιο επιβλαβών προϊόντων νικοτίνης (τσιγάρα) και των νέων προϊόντων όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, που δυνητικά είναι λιγότερο επιβλαβή και μπορεί να αποτελέσουν έναν αποτελεσματικό τρόπο για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, διατηρώντας παράλληλα τα φορολογικά έσοδα που απαιτούνται για τους κρατικούς προϋπολογισμούς στη σημερινή δύσκολη συγκυρία.

Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, αλλά και δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, είναι σημαντικό η αναθεώρηση της Φορολογικής Οδηγίας της Ε.Ε. να λάβει υπόψη τη σημερινή πραγματικότητα και τις τρέχουσες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες για τη δημόσια υγεία που προσφέρει η μετάβαση των ενηλίκων καπνιστών, που δεν διακόπτουν το κάπνισμα, στα μη καπνιζόμενα εναλλακτικά προϊόντα.

Γιατί;

• Υπάρχει αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των ειδικών, οι οποίοι προτείνουν μια προσέγγιση κοινής λογικής στη φορολογία των διαφορετικών προϊόντων καπνού και νικοτίνης: Τα προϊόντα υψηλότερου ρίσκου, όπως τα τσιγάρα, θα πρέπει να έχουν υψηλότερη φορολογία, ενώ τα μη καπνιζόμενα προϊόντα που δυνητικά ενέχουν μικρότερο κίνδυνο, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού, θα πρέπει να έχουν χαμηλότερη φορολογία και, κατά συνέπεια, να είναι πιο προσιτά. Όλα τα κράτη μέλη της Ευρώπης καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη υιοθετήσει μια διαφορετική φορολόγηση για τα μη καιόμενα εναλλακτικά προϊόντα καπνού.
• Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σημαντική επίπτωση στις οικονομίες της Ε.Ε., με τις τιμές των βασικών αγαθών να αυξάνονται σε ολόκληρη την Ένωση. Μάλιστα, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη κατέγραψε νέο ρεκόρ 8,1% τον Μάιο, το υψηλότερο από τότε που ξεκίνησε να τηρεί αρχεία η Eurostat το 1997.
• Η πρόσφατη μελέτη της KPMG (δείτε αναλυτικά ΕΔΩ) δείχνει ότι οι υπερβολικές αυξήσεις των τιμών έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του παράνομου εμπορίου, όπως φαίνεται από την περίπτωση της Γαλλίας, όπου η σημαντική αύξηση των τιμών των τσιγάρων –ενώ είχε σχεδόν ελάχιστη θετική επίδραση στον αριθμό των καπνιστών– οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων, από 13% το 2017 σε 29% το 2021. Το 2021 μόνο χάθηκαν 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δημόσια έσοδα της Γαλλίας λόγω του παράνομου εμπορίου τσιγάρων.
• Εάν πρέπει να εφαρμοστεί κάποια αύξηση φόρου, η υψηλότερη θα πρέπει να είναι για τα τσιγάρα, τα πιο επιβλαβή προϊόντα, και σημαντικά χαμηλότερη για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού. Αυτό θα απέτρεπε τον κίνδυνο αύξησης του παράνομου εμπορίου και θα διασφάλιζε ότι οι καταναλωτές που δεν σταματούν το κάπνισμα θα στραφούν σε λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις και όχι σε παράνομα προϊόντα.

Στην περίπτωση της Γαλλίας, η οποία έχει την αρνητική πρωτιά:

• Το 52% του συνόλου του παράνομου εμπορίου στη Γαλλία αφορά στα παραποιημένα τσιγάρα, τα οποία πωλούνται σε τιμή χαμηλότερη από το μισό της τιμής των φθηνότερων νόμιμων τσιγάρων στη Γαλλία.
• Εν τω μεταξύ, κατά την ίδια περίοδο, ο αριθμός των καπνιστών στη Γαλλία μειώθηκε οριακά μόνο, κατά 1,4% στο 25,5%, και το 2021 αυξήθηκε και πάλι στον πληθυσμό μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
• To 2021, τα δημόσια ταμεία έχασαν 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από τα παράνομα τσιγάρα, υπονομεύοντας τη δημόσια ασφάλεια της χώρας, χρηματοδοτώντας τα οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα.

Τέλος, σημειώνεται ότι όλο και περισσότεροι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς πραγματοποιούν έρευνες και δημοσιεύουν μελέτες για τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού. Μέχρι σήμερα, 10 κρατικοί φορείς και περισσότερα από 50 ανεξάρτητα εργαστήρια έχουν πραγματοποιήσει έρευνες και έχουν δημοσιεύσει μελέτες, τα αποτελέσματα των οποίων επιβεβαιώνουν τα βασικά στοιχεία των επιστημονικών πορισμάτων της PMI σχετικά με το IQOS.

Κάποια από αυτά τα ιδρύματα είναι στις ΗΠΑ και την Ολλανδία:

• ΗΠΑ: Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) μετά από ενδελεχή εξέταση, αδειοδότησε τα νέα προϊόντα καπνού ως τροποποιημένου κινδύνου, που μειώνουν την έκθεση του ανθρώπινου σώματος σε επικίνδυνες χημικές ουσίες και είναι «κατάλληλα για την προαγωγή της δημόσιας υγείας και αναμένεται να ωφελήσουν την υγεία του πληθυσμού στο σύνολό του». (Ιούλιος 2020)
• Ολλανδία: Το Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος (RIVM) δημοσίευσε τα ευρήματα της έρευνάς του για το IQOS. Στα συμπεράσματά του δηλώνει ότι –παρόλο που το IQOS δεν είναι εντελώς ακίνδυνο– συνδέεται με 10 έως 25 φορές χαμηλότερη έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες και αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε ένα ουσιαστικά βελτιωμένο προφίλ κινδύνου. (Μάιος 2020)

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!