THEPOWERGAME
Προθεσμία μέχρι τις 30 Ιουνίου έχουν οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να υιοθετήσουν το πρότυπο σύμβασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και μέχρι τις 31 Ιουλίου για την εφαρμογή του πρότυπου λογαριασμού. Μετά τις δύο ημερομηνίες η ρυθμιστική αρχή θα προχωρήσει σε «θετικές αναφορές» δηλαδή θα δημοσιεύσει κατάλογο των προμηθευτών που υιοθέτησαν τα νέα πρότυπα με στόχο την καλύτερη και πληρέστερη ενημέρωση των καταναλωτών σε μια περίοδο που βρίσκεται σε εξέλιξη ακόμα και δικαστική διαμάχη, ενώ υπάρχουν φόβοι για ένα νέο κύμα «Δεν Πληρώνω».
Στην απόφαση της ρυθμιστικής αρχής, την Τετάρτη, αναφέρεται πως οι πρακτικές «από (ορισμένους) προμηθευτές εντείνουν το κλίμα ανασφάλειας και ανυποληψίας και δύνανται να κλονίσουν συνολικά την αγορά, τους θεσμικούς φορείς και την καταναλωτική πίστη, κατά τρόπο δυσχερώς επανορθώσιμο”. Η ΡΑΕ, “έχοντας εξαντλήσει κάθε μέσο ήπιας καθοδήγησης, έχει εκκινήσει διαδικασίες ακροάσεων – επιβολής κυρώσεων…”.
Τι ισχύει για τις μονομερείς αλλαγές τιμολογίων από σταθερά σε κυμαινόμενα
Στην ίδια απόφαση ξεκαθαρίζεται πως επιβάλλεται η ατομική ειδοποίηση του καταναλωτή, με επιστολή (εκτός και αν ο ίδιος έχει συναινέσει σε εναλλακτικό τρόπο ενημέρωσης), στην περίπτωση σοβαρών αλλαγών στη σύμβαση προμήθειας. Μάλιστα οι προμηθευτές «οφείλουν να αποδείξουν ότι, ειδικά ως προς την τροποποίηση της σύμβασης, ο συγκεκριμένος πληττόμενος πελάτης αποδέχθηκε εναλλακτικούς τρόπους ειδοποίησής του». Η αναφορά συνδέεται με τις καταγγελίες για μονομερείς αλλαγές συμβάσεων σταθερών τιμολογίων σε κυμαινόμενα που οδήγησαν σε μεγάλη επιβάρυνση χιλιάδων καταναλωτών μέσω της επιβολής ρήτρας αναπροσαρμογής.
Κατά την ΡΑΕ, «σε περίπτωση που η ατομική ενημέρωση δεν διενεργείται με διακριτή επιστολή (που δύναται να αποστέλλεται είτε αυτοτελώς είτε συνοδεύοντας τον λογαριασμό κατανάλωσης) ή με εμφανές πεδίο στον λογαριασμό κατανάλωσης, θεωρείται ότι ο Προμηθευτής παραβιάζει τον Κώδικα, με εξαίρεση την περίπτωση που δύναται να αποδείξει ότι ο πελάτης συναίνεσε στον εναλλακτικό τρόπο ειδοποίησής του».
Επισημαίνεται στην απόφαση πως ο καταναλωτής πρέπει να ειδοποιείται «κατ’ ελάχιστον 60 ημέρες πριν την επικείμενη τροποποίηση» της σύμβασης, ειδικά σε μείζονες τροποποιήσεις όπως η μεταβολή από σταθερό σε κυμαινόμενο τιμολόγιο. Ξεκαθαρίζεται, επίσης, πως οι προμηθευτές που προχωρούν σε τέτοιες σοβαρές τροποποιήσεις των συμβάσεων οφείλουν να ειδοποιούν τον πελάτη πως «δύναται να καταγγείλει τη σύμβαση προμήθειας και δη αζημίως». Ακόμη και αν υφίστανται ειδικοί όροι για τη «δέσμευση» του πελάτη για ένα ελάχιστο χρονικό περιθώριο και την αποζημίωση του προμηθευτή για την πρόωρη λήξη της συμβατικής σχέσης, «ο καταναλωτής δύναται να προβεί σε αλλαγή προμηθευτή, χωρίς να καταβάλει καμία αποζημίωση, καθόσον η εν λόγω αλλαγή προέκυψε ως συνέπεια της μονομερούς τροποποίησης της σύμβασης προμήθειας από τον προμηθευτή»
Η ΡΑΕ επισημαίνει στην απόφαση πως «υπό την παρούσα συγκυρία, η αύξηση του κόστους της χονδρεμπορικής αγοράς εύλογα, ως έναν βαθμό, συντείνει στην τροποποίηση των συμβάσεων προμήθειας της Χαμηλής Τάσης (…). Ωστόσο, το δικαίωμα των Προμηθευτών να τροποποιούν, βάσει της ανωτέρω διαδικασίας, τους συμβατικούς όρους ελέγχεται ως προς την καταχρηστική του άσκηση. Στο πλαίσιο αυτό, πρακτικές Προμηθευτών να προσφέρουν ιδιαιτέρως ελκυστικούς όρους και, ενσυνεχεία, να τους αναθεωρούν, αφενός δύνανται να θεωρηθούν ως καταχρηστικές στρατηγικές μεγέθυνσης του πελατολογίου, αφετέρου επιτείνουν κλίμα ανασφάλειας στους πελάτες τους, περιάγοντάς τους είτε σε διαρκή αναζήτηση προμηθευτή είτε σε αποδοχή δυσμενέστερων όρων. Η ΡΑΕ, στη βάση συγκεντρωτικών στοιχείων από την εν γένει λειτουργία της αγοράς, εξετάζει τις συμπεριφορές των Προμηθευτών και υπό αυτό το πρίσμα».
Η ρήτρα αναπροσαρμογής
Σύμφωνα με την απόφαση της ΡΑΕ η ανακριβής ενημέρωση και παραπλάνηση των καταναλωτών επιτείνεται από καταχρηστικές πρακτικές προμηθευτών, οι οποίοι δεν εμφανίζουν το κόστος από τη ρήτρα ενεργοποίησης στο πεδίο των «Ανταγωνιστικών Χρεώσεων» των Λογαριασμών Κατανάλωσης, όπου δέον να περιλαμβάνονται όλες οι χρεώσεις προμήθειας που επιβάλλονται βάσει σύμβασης και επιχειρηματικής απόφασης. Αντιθέτως, προμηθευτές υποκρύπτουν το σχετικό κόστος εντάσσοντάς το σε άλλες κατηγορίες χρεώσεων που επινοούν, κατά παράβαση της αυστηρής κατάταξης των ενεργειακών χρεώσεων σε δύο κατηγορίες «Ανταγωνιστικές Χρεώσεις / Χρεώσεις Προμήθειας» και «Ρυθμιζόμενες Χρεώσεις».
Η Ολομέλεια της ΡΑΕ αφήνει και αιχμές για συγκεκριμένους προμηθευτές, οι διοικήσεις των οποίων «φορτώνουν» στη ρυθμιστική αρχή την επιβολή ρήτρας αναπροσαρμογής. Όπως υποστηρίζει «έχει προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις το φαινόμενο της μετακύλισης από προμηθευτές προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της ευθύνης των επιχειρηματικών τους αποφάσεων για την τροποποίηση των τιμολογίων, την εισαγωγή ρήτρας αναπροσαρμογής, τη μονομερή μεταβολή των συμβατικών όρων, την τήρηση της προγνωστοποίησης κλπ». Προσθέτει πως «αν και Προμηθευτές έλαβαν τις σχετικές αποφάσεις στη βάση αποκλειστικά και μόνον της εταιρικής / ομιλικής αξιολόγησης του προσδοκώμενου επιχειρηματικού οφέλους, αναληθώς επιχειρούν να τις παρουσιάσουν στους καταναλωτές δήθεν ως «συμμόρφωση σε κατευθύνσεις της ΡΑΕ» ή ως «υιοθέτηση υποδείξεων της ΡΑΕ». Παρά το γεγονός ότι η Αρχή έχει αποβεί, κατά τρόπο επίμονο και αγωνιώδη, σε επαναλαμβανόμενες προσπάθειες, προκειμένου να διασφαλισθούν τα ελάχιστα δικαιώματα των καταναλωτών σε κατάλληλη προγνωστοποίηση και διαφάνεια, οι υποδείξεις της ΡΑΕ σε πλήθος περιπτώσεων έχουν εξ ολοκλήρου αγνοηθεί».
Οι πρότυπες συμβάσεις και τα πρότυπα τιμολόγια
Στη νέα απόφαση, την Τετάρτη, η Ολομέλεια της ΡΑΕ προχώρησε σε αλλαγές όσον αφορά την κατηγοριοποίηση των συμβάσεων και των τιμολογίων που θα προσφέρουν οι προμηθευτές με παράλειψη των κατηγοριών «υψηλού» ή «χαμηλού» κινδύνου και δημιουργία νέων κατηγοριών. Στην απόφασή της ξεκαθαρίζει πως θα εισηγηθεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) την κατάργηση των ρητρών πρόωρης αποχώρησης για τους καταναλωτές που έχουν κυμαινόμενα τιμολόγια και τη διατήρησή τους μόνο για όσους έχουν σταθερά τιμολόγια ορισμένου χρόνου. Διατηρείται ωστόσο το μηνιαίο πάγιο το οποίο, όμως, πρέπει να συνυπολογίζεται κατά τον τελικό συνολικό υπολογισμό της Χρέωσης Προμήθειας (με στάθμιση σε €/ΜWh και, μεταβατικά, σε €/ΚWh) ώστε να είναι πιο εύκολη η σύγκριση για τους καταναλωτές.
Η ΡΑΕ προτείνει τελικά την κατηγοριοποίηση των κυμαινόμενων τιμολογίων, με περαιτέρω διάκριση δύο υποκατηγοριών, δηλαδή «με αυξομείωση εντός ορίων» και «αυξομείωση χωρίς όριο». Έτσι στο εξής τα τιμολόγια θα διακρίνονται σε «σταθερά» και «κυμαινόμενα». Τα κυμαινόμενα τιμολόγια διακρίνονται περαιτέρω, βάσει της συμπερίληψης ή μη ορίου διακύμανσης της τιμής, σε: (α) τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης χωρίς όριο διακύμανσης και (β) τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης με όριο διακύμανσης.
Στα τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης χωρίς όριο διακύμανσης, η Χρέωση Προμήθειας παρακολουθεί ευθέως τη διακύμανση των τιμών στις ενεργειακές αγορές και ο πελάτης εκτίθεται πλήρως στον συνολικό κίνδυνο τιμών που ενσωματώνει ο κυμαινόμενος δείκτης. Έτσι δεν υπάρχει κανένα ανώτατο ή κατώτατο όριο διαμόρφωσης της Χρέωσης Προμήθειας. Στα τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης με όριο διακύμανσης, η Χρέωση Προμήθειας παρακολουθεί τη διακύμανση των τιμών στις ενεργειακές αγορές μέχρι ενός ποσού ή ποσοστού. Το εν λόγω ποσό ή ποσοστό προσδιορίζεται στη σύμβαση ως ανώτατο όριο επιβάρυνσης του καταναλωτή.
Επιπλέον, ως διακριτές εκφάνσεις των ανωτέρω δύο τύπων κυμαινόμενων τιμολογίων αναγνωρίζονται τα κυμαινόμενα τιμολόγια με ρήτρα αναπροσαρμογής και τα κυμαινόμενα τιμολόγια χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής. Τα «κυμαινόμενα τιμολόγια χωρίς Ρήτρα Αναπροσαρμογής», «αδιαφόρως αν περιέχουν ή όχι όριο διακύμανσης, διαμορφώνονται απευθείας και κατά κύριο λόγο βάσει ενός μεγέθους της χονδρεμπορικής αγοράς. Τα «κυμαινόμενα τιμολόγια με Ρήτρα Αναπροσαρμογής», αδιαφόρως αν περιέχουν ή όχι όριο διακύμανσης, περιλαμβάνουν μία χρέωση βάσης («Σταθερή Χρέωση Προμήθειας») και μία επιπρόσθετη χρέωση, η οποία ενεργοποιείται όταν το μέγεθος που διέπει τη ρήτρα αναπροσαρμογής διαμορφώνεται πέραν του καθορισμένου επιπέδου τιμών της περιοχής ασφαλείας».
Στην πρότυπη σύμβαση της ΡΑΕ, η αρχή προτείνει την «παράθεση παραδειγμάτων διαμόρφωσης της Κυμαινόμενης Χρέωσης, με ή χωρίς Ρήτρα Αναπροσαρμογής, στο έντυπο της «Αίτησης προσφοράς προμήθειας», ώστε ο καταναλωτής να αντιλαμβάνεται εκ των προτέρων και εγκαίρως τον δυνητικό βαθμό έκθεσής του στον κίνδυνο τιμών. Τα εν λόγω παραδείγματα βασίζονται σε δεδομένα της τρέχουσας οργάνωσης της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και σε κατά το δυνατόν αξιόπιστες εκτιμήσεις της εξέλιξης των τιμών. Ως εκ τούτου, για την κατά το δυνατόν ακριβέστερη ένδειξη του συνεπαγόμενου κόστους, κρίνεται σκόπιμο να περιλαμβάνονται περισσότερα ενδεικτικά παραδείγματα περί της δυνητικής διαμόρφωσης της ανταγωνιστικής χρέωσης προμήθειας σε συνάρτηση (α) με το ιστορικά ελάχιστο και μέγιστο επίπεδο τιμών, που σημειώθηκε μετά τη 1.11.2020 (ημερομηνία υιοθέτησης του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Αγοράς), (β) με τον μέσο όρο τιμών του προηγούμενου μήνα και (γ) την τεκμηριωμένη εκτίμηση του κάθε Προμηθευτή».
Για το πακετάρισμα άλλων προϊόντων ή υπηρεσιών με την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. φορτιστής ηλεκτροκίνησης, λύσεις εξοικονόμησης, κ.α.), η ΡΑΕ επισημαίνει πως αν ο καταναλωτής δεν πληρώσει για τις πρόσθετες αυτές υπηρεσίες, ο προμηθευτές δεν μπορεί να του κόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Αναφέρεται επίσης πως «δεν νοείται να συνδυάζεται η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, που συνιστά ταυτόχρονα αναντικατάστατο αγαθό κοινής ωφέλειας και υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος, με αμιγώς εμπορικά είδη, ευχερώς εναλλάξιμα (π.χ. κουπόνια σούπερ μάρκετ)».
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
