THEPOWERGAME
Του Δημητρίου Β. Λυρίδη,
Αναπλ. Καθ. της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Δ/ντή Εργαστηρίου Θαλασσίων Μεταφορών
Η ενεργειακή αποδοτικότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν πλέον βασικές ανάγκες και στόχους σε όλους τους τομείς ανάπτυξης, όπως και στον τομέα μεταφορών. Εναρμονισμένη με αυτή την ανάγκη, η ναυτιλία, η οποία εξυπηρετεί το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου και των μεταφορών προσαρμόζεται στις αποφάσεις Διεθνών Οργανισμών, όπως ο Διεθνής Nαυτιλιακός Οργανισμός (IMO) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), για μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με χρήση εναλλακτικών καυσίμων.
Στο πλαίσιο της βελτίωσης του πράσινου αποτυπώματος των πλοίων, μία σειρά από μέτρα μπορούν να ληφθούν, όπως η ηλεκτροπρόωση και η αξιοποίηση μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Ο εξηλεκτρισμός επιτρέπει να γίνουν τα πλοία περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον. Βέβαια, σημαντικοί περιορισμοί στην τρέχουσα τεχνολογία των μπαταριών καταστούν την ηλεκτροκίνηση ως μια δελεαστική λύση ειδικά για πλοία που εξυπηρετούν πορθμειακές γραμμές. Σχετικές μελέτες εφικτότητας απέδειξαν ότι η εξυπηρέτηση των πολλών μικρών πορθμειακών συνδέσεων με σκάφη με ηλεκτροπρόωση είναι εφικτή. Και σε αυτή την περίπτωση τα λιμάνια καλούνται να φιλοξενήσουν τον σχετικό εξοπλισμό εξυπηρέτησης των υπό συζήτηση ηλεκτροκίνητων «μπαταριόπλοιων» ενώ ειδικός ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός απαιτείται για να υλοποιηθεί και η ηλεκτρική διασύνδεση ελλιμενισμένων πλοίων με δίκτυο του λιμανιού.
Ετσι τα λιμάνια αποτελούν σημαντικούς αρωγούς στην προσπάθεια μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των πλοίων. Παράλληλα βέβαια και τα λιμάνια (και οι πόλεις όπου ανήκουν) ωφελούνται από το μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των πλοίων. Πράγματι τα λιμάνια πρέπει να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή πρόκληση που σχετίζεται τόσο με την ηλεκτροδότηση των πλοίων όσο και με την εξορθολογισμένη διαχείριση των καταναλώσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση και σε συνδυασμό με τις εξελίξεις της απεξάρτησης της ενέργειας από τον άνθρακα (decarbonization), τα λιμάνια μπορούν να εκμεταλλευτούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αναπτύξουν, έστω και σε περιορισμένη κλίμακα, συστήματα παραγωγής (πράσινης) ενέργειας, καθώς και μονάδες αποθήκευσης ενέργειας με σκοπό την προμήθεια της σε χαμηλή τιμή. Δηλαδή, τα λιμάνια μετατρέπονται σε ενεργειακούς κόμβους εξυπηρετώντας πολλαπλούς στόχους της «Πράσινης Συμφωνίας» παρέχοντας ναυτιλιακές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα σύμφωνα με της επιταγές Διεθνών Οργανισμών.
Προς την ίδια κατεύθυνση, η ΕΕ χρηματοδοτεί σχετικά ερευνητικά και κυρίως αναπτυξιακά έργα, όπως ήταν η πρώτη στην Ελλάδα πιλοτική εφαρμογή ηλεκτρικής διασύνδεσης πλοίων με το λιμάνι της Κυλλήνης (Δράση ELEMED). Η συγκεκριμένη δράση και πιλοτική υλοποίηση έθεσε το πλαίσιο και τις βασικές παραμέτρους εφαρμογής και ανέδειξε τα ιδιαίτερα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν κατά την λειτουργία. Υλοποιήθηκε δε με συντονιστή το Hellenic Lloyd S.A. (Lloyd’s Register) και χρηματοδοτήθηκε τον Μηχανισμό Συνδέοντας την Ευρώπη (Connecting Europe Facility) της ΕΕ από τον φάκελο του Ταμείου Συνοχής σε στενή συνεργασία με την διεπιστημονική ομάδα του ΠΡΩΤΕΑ (PROTEUS). Η ομάδα αποτελεί μια συνεργασία μεταξύ του Εργαστηρίου Θαλάσσιων Μεταφορών της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και των εταιριών Protasis Engineering and Consulting S.A., Hydrus Engineering Ltd και Gates Ltd.
Η ομάδα επεξεργάζεται σειρά λύσεων για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που εγείρονται στο πλαίσιο της «Πράσινης Συμφωνίας» και του πακέτου οδηγιών και κανονισμών “Fit-for-55%” έχοντας αναπτύξει ένα σχέδιο ολιστικής ενεργειακής αναβάθμισης λιμένων. Το σχέδιο εφαρμόζεται ήδη στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας σε πλήρη έκταση καθώς (με εμφαση στην ηλεκτρικη διασύνδεση πλοίων με λιμάνια) και σε διάφορα άλλα, όπως τα λιμάνια του Πειραιά και της Ραφήνας καθώς και της Κωνστάντζας (Ρουμανία), Μπουργκάς (Βουλγαρία), σε συνεργασία (στην Ελλάδα) με τον ΔΕΔΔΗΕ και τους αντίστοιχους Οργανισμούς Λιμένων μέσω συγχρηματοδοτήσεων πάντα από τον Μηχανισμό Συνδέοντας την Ευρώπη (Connecting Europe Facility) της ΕΕ.
Η Ελλάδα έχει πάνω από 150 λιμάνια, από τα οποία 5 είναι κύριοι κόμβοι (core ports) ενώ τα 20 είναι κόμβοι του συμπληρωματικού δικτύου (comprehensive network ports) του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (TEN-T). Για τον λόγο αυτό υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την εφαρμογή του σχεδίου αυτού.
Η ανάγκη για πιο ‘πράσινες’ λύσεις είναι πια επιτακτική σύμφωνα με τη σειρά οδηγιών και κανονισμών του “Fit-for-55%”. Αρχικά, η οδηγία περί του συστήματος εμπορίας ρύπων, η οποία επεκτείνεται και στον ναυτιλιακό κλάδο με ημερομηνία εκκίνησης της εφαρμογής του από το 2023, περιλαμβάνει την επιβολή προστίμων στα πλοία ρυπογόνας τεχνολογίας με συνεχείς προσαυξήσεις ανά διετία έως το 2030. Επίσης, σύμφωνα με το αντίστοιχο σχέδιο Oδηγίας για τη Φορολόγηση Ενέργειας, προτείνονται προς υιοθέτηση από τα Κράτη-Μέλη διάφορα μέτρα ελάφρυνσης των επιβαλλόμενων φόρων προς τα εναλλακτικά καύσιμα και ειδικότερα για το ναυτιλιακό ηλεκτρικό ρεύμα για το οποίο επιτρέπεται να υπάρξει περίοδος πλήρους φοροαπαλλαγής για 10 χρόνια.
Σε σχέση με τα παραπάνω, η ομάδα έχει αναλάβει και μία σειρά πρωτοβουλίες που τοποθετούν την Ελλάδα σε πρωτοπόρα διεθνώς θέση όσον αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση λιμένων και πλοίων μέσω εξηλεκτρισμού καθώς και σε ρυθμιστικά ζητήματα. Πλέον, το σχέδιο της ενεργειακής αναβάθμισης θεωρείται προτεραιότητα για τα λιμάνια, τα οποία έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί και σχεδιάζουν τα μελλοντικά τους βήματα. Γι’ αυτό τον σκοπό, πραγματοποιείται σειρά δράσεων και συναντήσεων εργασίας, ενώ ενημερωτική συνεδρία έχει προγραμματιστεί στα Ποσειδώνια στις 9/6/2022 από τον αρμόδιο φορέα, ΔΕΔΔΗΕ, για το θέμα υποστήριξης των υποδομών ηλεκτροδότησης λιμένων και πλοίων.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
