THEPOWERGAME
Μετά και το ορθόδοξο Πάσχα και -το κυριότερο- τον β΄ γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία αναμένεται να ξεκινήσει η δύσκολη συζήτηση στην ΕΕ για το ενδεχόμενο ενός ευρωπαϊκού εμπάργκο και στο πετρέλαιο της Ρωσίας, μετά το εμπάργκο που επιβλήθηκε ήδη στις εισαγωγές άνθρακα.
Αυτό προδιέγραψε πριν ακόμη ξεκινήσει η Μεγάλη Εβδομάδα δημοσίευμα των New York Times, επικαλούμενο διπλωματικές πηγές της ΕΕ κατά τις οποίες οι Βρυξέλλες ήθελαν να αποφύγουν η σχετική συζήτηση να επηρεάσει το προεκλογικό κλίμα αρνητικά για τον Εμανουέλ Μακρόν. Πάντως τη Μεγάλη Τρίτη, ο Γάλλος υπουργός Ενέργειας, Μπρουνό Λεμέρ επανέλαβε ότι ο κ. Μακρόν όχι μόνο τάσσεται υπέρ ενός τέτοιου εμπάργκο, αλλά ευελπιστεί να πείσει και τους εταίρους εντός των επόμενων εβδομάδων. Και σε μία σημαντική εξέλιξη, τη Μεγάλη Τετάρτη, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, προανήγγειλε πως μέχρι το τέλος του έτους το Βερολίνο θα διακόψει πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου.
Η δήλωση δείχνει και αυτή προς την κατεύθυνση μίας πιθανής επικείμενης συμφωνίας όσον αφορά τις κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο, αφού η Γερμανία έχει σημαντική ενεργειακή έκθεση στη Ρωσία, αν και μεγαλύτερη στο φυσικό αέριο σε σχέση με το πετρέλαιο. Κόκκινη γραμμή έχει άλλωστε θέσει και η Ουγγαρία του Βικτόρ Ορμπάν, με αποτέλεσμα η σχετική συζήτηση στις Βρυξέλλες να βρίσκεται μέχρι πρότινος, εκτός ατζέντας.
Ωστόσο, με βάση τις πληροφορίες τουλάχιστον και δεδομένων και των ασφυκτικών πιέσεων που φέρεται να δέχεται η ΕΕ από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το θέμα ανοίγει και μένει να φανούν ποιες θα είναι οι κόκκινες γραμμές για να επιτευχθεί συναίνεση. Έχουν κυκλοφορήσει ήδη κάποια σενάρια, όπως π.χ. το ενδεχόμενο να μπουν κυρώσεις στο πετρέλαιο που έρχεται με τάνκερ δια θαλάσσης και όχι -ή αργότερα- στο πετρέλαιο μέσω αγωγών.
Τέτοιο παράδειγμα είναι ο αγωγός Druzhba (που σημαίνει «φιλία») ο οποίος ελέγχεται από τη ρωσική κρατική Transneft και μεταφέρει περισσότερα από ένα εκατ. βαρέλια ημερησίως σε διυλιστήρια στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Τσεχία, την Αυστρία και τη Γερμανία, όπως επισημαίνει στο πρακτορείο Euronews ο αναλυτής στη δεξαμενή σκέψης Bruegel, Μπεν ΜακΓουίλιαμς. Αντίθετα, για τα διυλιστήρια που προμηθεύονται από τα λιμάνια του Ρότερνταμ και της Χάβρης, η αλλαγή στην προέλευση του αργού δεν θα κάνει τη διαφορά. Αρκεί βεβαίως να μπορούν να εξευρεθούν οι απαραίτητες ποσότητες για αναπλήρωση.
Η Νορβηγία, η Αλγερία, η Νιγηρία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι κάποιες από τις χώρες που θεωρούνται οι υποψήφιοι εναλλακτικοί προμηθευτές της Ευρώπης. Ωστόσο, ήδη από τις 11 Απριλίου, ο ΓΓ του ΟΠΕΚ, Μοχάμεντ Μπαρκίντο, προειδοποίησε τις Βρυξέλλες πως σε περίπτωση ευρωπαϊκών κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο «θα μπορούσε να υπάρξει απώλεια άνω των 7 εκατ. βαρελιών ημερησίως» και «θα ήταν σχεδόν αδύνατη» η αναπλήρωσή του από τον ΟΠΕΚ. Η αποφυγή πολιτικής τοποθέτηση από πλευράς του ΟΠΕΚ θα μπορούσε να αποδοθεί στο γεγονός πως «η Ρωσία είναι βασικός παράγοντας του τμήματος «συν» του διευρυμένου σχήματος ΟΠΕΚ+», όπως επισημαίνει ο αναλυτής ενεργειακών αγορών του S&P Global Commodity Insights, Μάρσαλ Στιβς. Κάτι που δείχνουν και οι επικοινωνίες των τελευταίων ημερών του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Αλγερινό πρόεδρο Αμπντελματζίντ Τεμπούν αλλά και τον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, βασικών πετρελαιοπαραγωγικών χωρών του ΟΠΕΚ και συνεργατών του στο πλαίσιο της διευρυμένης συμμαχίας ΟΠΕΚ+.
Σύμφωνα πάντως με όσα αναφέρει στο Barron’s ο Έρικ Τσένογουεθ, επενδυτικός αναλυτής στην Scout Investments, η επιμονή του ΟΠΕΚ να μην αυξήσει την τρέχουσα δέσμευση για αύξηση της μηνιαίας παραγωγής κατά 400.000 βαρέλια ημερησίως, συνδέεται και με πραγματική αδυναμία των κρατών να υπερβούν σημαντικά τον σχεδιασμό, τουλάχιστον ως το τέλος του 2022, που είχε γίνει με βάση την αναμενόμενη χαμηλή ζήτηση λόγω της πανδημίας. Τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, η ομάδα θα χρειαστεί «να κλείσει έναν επενδυτικό κύκλο πριν να είναι σε θέση να προσθέσει σημαντική παραγωγική ικανότητα», σε σχέση με αυτή που αναμένεται να φτάσει φέτος.
Την ίδια ώρα, έχουν ήδη δρομολογηθεί μειώσεις στην παροχή του ρωσικού πετρελαίου ως συνέπεια των κυρώσεων που βρίσκονται ήδη σε ισχύ. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), έχει προβλέψει πως η παροχή ρωσικού πετρελαίου θα πέσει κατά 1,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως τον Απρίλιο και ακόμη 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως το Μάιο. Σύμφωνα με νεώτερα στοιχεία του ρωσικού πρακτορείου Interfax, ήδη οι εισροές του ρωσικού πετρελαίου μειώθηκε κατά 7,5% στα μέσα Απριλίου σε σχέση με το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου.
Σε ρεπορτάζ του CNN, μετά τις δυτικές ενεργειακές εταιρείες, και οι εταιρείες commodity trading Vitol, Trafigura, Glencore και Gunvor, δηλώνουν ότι δεν θα υπογράψουν νέα πετρελαϊκά συμβόλαια, αν και ξεκαθαρίζουν πως αυτή τη στιγμή δεσμεύονται από τα τρέχοντα συμβόλαια με τη Ρωσία.
Η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία
Ποια είναι όμως η ενεργειακή εξάρτηση των χωρών της ΕΕ από τη Ρωσία; Σύμφωνα με το Bruegel, η ΕΕ καταβάλλει αυτή τη στιγμή -ημερησίως- στη Ρωσία 450 εκατομμύρια ευρώ για πετρέλαιο και 400 εκατ. για φυσικό αέριο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Euronews, βασισμένες σε στοιχεία της Eurostat, το 2021 η ΕΕ δαπάνησε 5,16 δισεκατομμύρια ευρώ για να προμηθευτεί ρωσικό άνθρακα και 71 δισεκατομμύρια δολάρια για ρωσικό πετρέλαιο και υποπροϊόντα αυτού -κάτι που δείχνει το μέγεθος της ενεργειακής της εξάρτησης ειδικά όσον αφορά στο πετρέλαιο, από τον τρίτο μεγαλύτερο πετρελαιοπαραγωγό παγκοσμίως (που είναι η Ρωσία, μετά τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία). Μόνο η Γερμανία και η Ολλανδία καταναλώνουν καθημερινά 1,1 εκατ. βαρέλια.
Ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ κατήγγειλε ενώπιον του ευρωκοινοβουλίου ότι η Ένωση δαπάνησε 35 δισ. ευρώ σε ρωσικά ορυκτά καύσιμα από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, και μόνο 1 δισ. ευρώ σε βοήθεια προς το Κίεβο. Την ίδια εβδομάδα, το ευρωκοινοβούλιο υπερψήφισε (μη δεσμευτικό) ψήφισμα, με το οποίο καλεί τα κράτη-μέλη σε πλήρες εμπάργκο σε όλα τα προϊόντα άνθρακα (λιγνίτη, φυσικό αέριο και πετρέλαιο) και στα πυρηνικά καύσιμα από τη Ρωσία.
Η έκκληση θεωρείται πως απηχεί τις προσπάθειες της Πολωνίας και των κρατών της Βαλτικής, που ηγούνται των προσπαθειών για διεύρυνση του ενεργειακού εμπάργκο προς τη Ρωσία. Από την άλλη, παρά το γεγονός πως στο «στρατόπεδο» των υπέρμαχων των διευρυμένων κυρώσεων έχουν προστεθεί η πρωθυπουργός της Φινλανδίας Σάνα Μαρίν και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, η διχογνωμία στους κόλπους της ΕΕ εξακολουθεί να είναι μεγάλη.
Οι θέσεις κομβικών κρατών-μελών της ΕΕ για πιθανό πετρελαϊκό εμπάργκο
Ποιες όμως είναι οι θέσεις των κρατών-μελών για ένα πιθανό πετρελαϊκό εμπάργκο; Ακολουθούν κάποια ενδεικτικά παραδείγματα
- Γερμανία
Η Γερμανία είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στη ρωσική ενέργεια, καθώς εισάγει το 34% από τις συνολικές πετρελαϊκές εισαγωγές της από τη Ρωσία. Τα δύο μεγαλύτερα διυλιστήρια της χώρας τροφοδοτούνται από ρωσικούς αγωγούς, ενώ το διυλιστήριο της πόλης Σβεντ κοντά στα σύνορα με την Πολωνία ανήκει σε πλειοψηφικό ποσοστό στη ρωσική Rosneft. Ο καγκελάριος Σολτς είχε προειδοποιήσει, πριν ακόμη από τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών πως ένα διευρυμένο εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια θα μπορούσε «να βυθίσει όλη την Ευρώπη σε «ύφεση».
Ωστόσο, ο υπουργός Οικονομίας και αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ, έχει πει ότι η Γερμανία αποσκοπεί -από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος και ως το τέλος του έτους- να μειώσει την έκθεσή της στη ρωσική ενέργεια από 35% σε 25% όσον αφορά στις εισαγωγές πετρελαίου, και από 55% σε 40% για τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης στους κόλπους της ΕΕ, αφορά στη δυνατότητα να δημιουργηθούν ρεαλιστικές προοπτικές εναλλακτικών παροχών για τη Γερμανία. Πιθανώς κάποιες τέτοιες δυνατότητες να έχουν ήδη διαφανεί, με δεδομένες τις τελευταίες δηλώσεις της κυρίας Μπέρμποκ.
- Ουγγαρία
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπάν, έχει προειδοποιήσει πως θα ασκήσει βέτο σε κάθε απόπειρα ενός επιπλέον εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια, επειδή, κατά τη γνώμη του «θα σκότωνε» τη χώρα του. Πρόσφατα άλλωστε, υπέγραψε ένα νέο μακροπρόθεσμο συμβόλαιο με τη Ρωσία για παροχή φυσικού αερίου, ενώ δεν διαφώνησε ούτε να αποπληρώσει σε ρωσικά ρούβλια, όπως ζήτησε η Μόσχα και παρά τις διαμαρτυρίες της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περί υποβάθμισης των ευρωπαϊκών κυρώσεων.
Κατόπιν πιέσεων του Ορμπάν η συζήτηση να γίνει σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών, θεωρείται πιθανόν να συγκληθεί εκτάκτως Σύνοδος Κορυφής για το ζήτημα. Σε κάθε περίπτωση, η όποια συμφωνία για νέες κυρώσεις θα πρέπει να υιοθετηθεί συλλογικά και από τα 27 κράτη-μέλη.
- Ιταλία
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Λουίτζι ντι Μάιο έχει πραγματοποιήσει σειρά επαφών με πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αναζητώντας εναλλακτικές καθώς η Ρώμη έχει αυξήσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία. Στις 11 Απριλίου, υπέγραψε συμφωνία για ορυκτά καύσιμα με την Αλγερία. Όμως ειδικά η εξάρτησή της από το φυσικό αέριο ανέρχεται στο 38% των συνολικών εισαγωγών.
- Αυστρία
Ο υπουργός Οικονομίας, Μάγκνους Μπρούνερ δήλωσε στις 4 Απριλίου ότι «αν οι κυρώσεις πλήξουν τον εαυτό σου περισσότερο από το αντίπαλο μέρος, αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος για να προχωρήσεις». Ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ, ο οποίος συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στις 11 Απριλίου, δήλωσε πως αναμένει και άλλες κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, αλλά υπεραμύνθηκε της αντίθεσης που έχει ήδη δηλώσει όσον αφορά στις κυρώσεις στο φυσικό αέριο.
- Φινλανδία
Τον Απρίλιο, η Φινλανδή πρωθυπουργός Σάνα Μαρίν εξέφρασε την επιθυμία της να «απαλλαγεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα», δηλώνοντας πως η εξακολούθηση των ενεργειακών εισαγωγών από τη Ρωσία «χρηματοδοτεί» τον πόλεμο.
- Γαλλία
Σε σχέση με τη Γερμανία και την Ιταλία, η Γαλλία θεωρείται λιγότερο εξαρτημένη ενεργειακά από τη Ρωσία, με πρώτο προμηθευτή της τη Νορβηγία. Ο κ. Μπρουνό Λε Μερ έχει ήδη δηλώσει τη γαλλική πρόθεση για εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, δηλώνοντας «βαθιά πεπεισμένος πως τα επόμενα βήματα και οι επόμενες συζητήσεις θα επικεντρωθούν στο θέμα του εμπάργκο του ρωσικού πετρελαίου».
- Βουλγαρία
Η γειτονική χώρα έχει μεγάλη εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, με τη ρωσική Gazprom να καλύπτει μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών της. Ωστόσο το Μάρτιο η κυβέρνηση δήλωσε πως δεν θα ανανεώσει το δεκαετές συμβόλαιό της, το οποίο λήγει στο τέλος του έτους, ενώ ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Άσεν Βασίλιεφ είπε πως η χώρα αναζητεί εναλλακτικούς προμηθευτές.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
