THEPOWERGAME
Φορώντας μόνο ένα σορτσάκι και ένα τσόχινο σκουφί στο κεφάλι, ο κοντόχοντρος άνδρας σηκώνει πάνω από το κεφάλι του δύο μάτσα από φύλλα οξιάς, σημύδας και ευκαλύπτου και, αφού ο καυτός αέρας στη σάουνα ανέβει στους 90 βαθμούς Κελσίου, αρχίζει να ραπίζει ρυθμικά το σώμα που βρίσκεται ξαπλωμένο μπρούμυτα μπροστά του. Ο ιδρώτας και ο ατμός εκτοξεύονται με κάθε χτύπημα. Μετά από δέκα λεπτά χτυπημάτων και μια έντονη αίσθηση ότι το σώμα του φτάνει στα όρια της θερμοπληξίας, το ζαλισμένο «θύμα» της περιποίησης οδηγείται έξω, όπου τον περιμένει ένας κουβάς με νερό για ντους. Μια σχεδόν παγωμένη πισίνα είναι ο επόμενος προορισμός, ενώ όταν βγει τρέμοντας από το κρύο, στεγνώνεται, ακουμπισμένος για να μην καταρρεύσει από τη ζάλη, σε ένα κούτσουρο δέντρου. Η banya, ή ρωσικό λουτρό, δεν είναι για τους λιπόψυχους. Αλλά υπάρχουν ελάχιστες καλύτερες τοποθεσίες για να συλλογιστεί κανείς την άνοδο και την πτώση του Londongrad.
Μαζί με το Moscow-on-Thames, το Londongrad είναι ένα επάξιο παρωνύμιο για τη βρετανική πρωτεύουσα, η οποία, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, αποτελεί κόμβο για το ρωσικό χρήμα. Παρόλο που το East End του Λονδίνου φιλοξένησε μερικά ρωσικά λουτρά τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα, τα τελευταία χρόνια οι κομψές εκδοχές τους έχουν πολλαπλασιαστεί σε όλη την πόλη. Παρομοίως, το Λονδίνο φιλοξενούσε από καιρό Ρώσους αντιφρονούντες, εμιγκρέδες και ομογενείς. Ο Lenin και ο Trotsky σύχναζαν στο Βρετανικό Μουσείο. Όμως το Londongrad άρχισε να αναδύεται μόλις τη δεκαετία του 1990, με την εισροή νεοφώτιστων δισεκατομμυριούχων και ενός τσούρμου παρατρεχάμενων να τους υπηρετούν.
Η άνοδος του Londongrad ήταν σχεδιασμένη. Οι βρετανικές κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων άνοιξαν τη χώρα στο ρωσικό κεφάλαιο. Το 1994, υπό τον John Major, οι Συντηρητικοί εισήγαγαν ένα πρόγραμμα “χρυσών θεωρήσεων (golden visas)” που παρείχε δικαιώματα παραμονής σε όποιον επένδυε 1 εκατομμύριο. λίρες (1,3 εκατομμύρια δολάρια). Η κυβέρνηση των Εργατικών του Tony Blair το συνέχισε με ενθουσιασμό. Ο Ken Livingstone, o αριστερός δήμαρχος του Λονδίνου από το 2000 έως το 2008, δήλωνε ότι ήθελε «οι ρωσικές εταιρείες να θεωρούν το Λονδίνο ως τη φυσική τους βάση στην Ευρώπη». Ο Boris Johnson, ο διάδοχος του κ. Livingstone, υπήρξε καλός φίλος με τον Evgeny Lebedev, ιδιοκτήτη της Evening Standard, γιο ενός πρώην πράκτορα της KGB και δισεκατομμυριούχο. Ο κ. Johnson, ως πρωθυπουργός, το 2020, έκανε τον Αγγλο-Ρώσο μέλος της Βουλής των Λόρδων.
Για όσους έφταναν από τη Ρωσία του Vladimir Putin, το Λονδίνο προσέφερε ασφάλεια, σιγουριά και μυστικότητα. Η Βρετανία έχει ευνοϊκούς νόμους για τη φορολογία, τη συκοφαντική δυσφήμιση και την ιδιοκτησία, οι οποίοι επιβάλλονται από ένα αποτελεσματικό, αν και ακριβό, δικαστικό σύστημα – το οποίο είναι, επιπλέον, ευνοϊκό στο θέμα των ασφαλιστικών μέτρων. Η έκδοση στη Ρωσία, με το διεφθαρμένο δικαστικό της σύστημα, είναι απαγορευτική στα μάτια των Άγγλων δικαστών. Συν τοις άλλοις, τα ιδιωτικά σχολεία είναι καλά, το ίδιο και τα ψώνια. Το Λονδίνο είναι ο «παράδεισος των πάντων», σύμφωνα με την περιγραφή του Oliver Bullough, συγγραφέα του επερχόμενου βιβλίου «Butler to the World: How Britain Became the Servant of Tycoons, Tax Dodgers, Kleptocrats and Criminals». Η διακριτικότητα είναι το κλειδί. Ακολουθεί τον κανόνα πάνω από την πόρτα ενός ρώσικου λουτρού: «Παρακαλώ περιορίστε τη συζήτηση στο ελάχιστο».
Η νέα τάξη των μπάτλερ της Βρετανίας είναι ευχαριστημένη με τον ρόλο της. Μια εταιρεία δημοσίων σχέσεων μπορεί να κερδίζει 100.000 λίρες το μήνα, παρέχοντας σε έναν ολιγάρχη γλυκομίλητους εκπροσώπους, ιδανικούς να διαχειρίζονται τις ερωτήσεις. Πρώην πολιτικοί μπορούν να κερδίσουν εξαψήφιους μισθούς υπό την ιδιότητα του μέλους ενός διοικητικού συμβουλίου, που ξεπερνούν τις 323 λίρες ημερησίως που προσφέρει η Βουλή των Λόρδων. Η φήμη τους για μεγάλα φιλοδωρήματα κάνει τους Ρώσους ολιγάρχες ευπρόσδεκτους στις privé αίθουσες οποιουδήποτε εστιατορίου. Και οι δικηγόροι τους αγαπούν. Στο «Londongrad: From Russia with Cash; The Inside Story of the Oligarchs», των Mark Hollingsworth και Stuart Lansley, ένας πλούσιος αριβίστας δηλώνει: «Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε για μένα είναι ότι αγαπώ τις δίκες περισσότερο από το σεξ»! Με 1.000 λίρες την ώρα, το ίδιο και οι δικηγόροι.
Τώρα, όμως, το χρήμα καίει. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε κυρώσεις εναντίον πολλών ρωσικών επιχειρήσεων, ορισμένες από τις οποίες διατηρούν δεσμούς με τη Βρετανία. Αναμένεται να ακολουθήσουν κινήσεις κατά ορισμένων ολιγαρχών που εδρεύουν στη Βρετανία. Οι διαταγές για «πόθεν έσχες», σύμφωνα με τις οποίες οι άνθρωποι με ύποπτες ποσότητες μετρητών πρέπει να δείξουν πώς τα κέρδισαν και να βρεθούν αντιμέτωποι με κατασχέσεις αν δεν μπορούν, θα επιβάλλονται πιο αυστηρά. Οι χρυσές βίζες θα καταργηθούν. Πιθανές μεταρρυθμίσεις για τη διαφάνεια σημαίνουν ότι οι τελικοί δικαιούχοι των εταιρειών-βιτρινών πρέπει να αποκαλύπτονται. Το χρήμα αποθηκεύτηκε στο Λονδίνο για να παραμείνει τόσο κρυμμένο όσο και ελεύθερο από τα νύχια του ρωσικού κράτους. Το να δημοσιοποιείται και να ελέγχεται από τους Βρετανούς ξεπερνά το νόημα της μετακίνησής του. Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει υπερβολικά στο ρωσικό λουτρό, απαιτείται βουτιά στην πισίνα, το οποίο μπορεί να είναι επώδυνο.
Όπως μπορεί να επιβεβαιώσει όποιος έχει βρεθεί στο τέλος μιας διαδικασίας ραπίσματος με φύλλα, οι εναλλαγές της θερμοκρασίας μπορούν να προκαλέσουν ένα κύμα ευφορίας, το οποίο συχνά αποδεικνύεται σύντομο. Όποιος περιμένει ότι η Βρετανία θα αλλάξει στάση μετά το Londongrad κάνει λάθος. Η χαλαρή στάση της Βρετανίας απέναντι στο αγνώστου προελεύσεως χρήμα είναι ζήτημα επιβολής και όχι έλλειψης κανόνων. Η κυβέρνησή της δαπανά λίγο λιγότερο από 1 δισ. λίρες ετησίως για την επίλυση του οικονομικού εγκλήματος, αλλά το ξέπλυμα χρήματος κοστίζει στην οικονομία της περίπου 100 φορές περισσότερο. Οι κακοπληρωμένοι δικηγόροι και οι ερευνητές που εργάζονται για λογαριασμό της κυβέρνησης κατατροπώνονται από αντιπάλους που κερδίζουν δέκα φορές περισσότερα. Ο σκοπός ενός συστήματος είναι αυτό που κάνει. Το Λονδίνο δεν έγινε προορισμός όσων κέρδιζαν χρήματα με, για να το θέσουμε κομψά, ανορθόδοξους τρόπους, εξαιτίας μιας σειράς ατυχών γεγονότων. Ήταν, και παραμένει, το επιχειρηματικό μοντέλο.
Ένας κρίκος μεταξύ πολλών
Όταν τα ύποπτα ρωσικά χρήματα εξατμιστούν, θα αντικατασταθούν από ύποπτα χρήματα άλλων πηγών. Η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα που είναι ευλογημένη από πόρους, αλλά μισητή από τις ελίτ της. Στο Σίτι του Λονδίνου κυκλοφορούν Νιγηριανά και Αζέρικα μετρητά. Η Ρωσία είναι απλώς ο σημερινός παρίας, όχι ο μοναδικός. Η συνήθεια της Σαουδικής Αραβίας να «εξουδετερώνει» δημοσιογράφους και να ανατινάζει τους γείτονές της την καθιστά έναν άβολο σύμμαχο. Αλλά το βρετανικό κράτος έχει ελάχιστους ενδοιασμούς στο να την αφήνει να αγοράζει πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία (ακόμη και μη πολύτιμα, όπως η Newcastle United). Οι Ρώσοι αποτελούν το ένα πέμπτο των χρυσών θεωρήσεων που έχουν χορηγηθεί από το 2008. Οι Κινέζοι πολίτες αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο. Τι θα συμβεί αν η Κίνα εισβάλει στην Ταϊβάν; Αναμείνατε την ίδια πιεστική διαδικασία, μόνο που το σύστημα θα κοσκινίζει τον κινεζικό και όχι τον ρωσικό πλούτο. Το Londongrad έπεσε. Θα έρθει άλλο όνομα στη θέση του, αλλά τα ρωσικά λουτρά θα παραμείνουν.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
