THEPOWERGAME
Με την αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τεχνολογία του πράσινου υδρογόνου να μην έχουν αναπτυχθεί επαρκώς για να δώσουν ένα «πράσινο διέξοδο» στη βαριά βιομηχανία, η πυρηνική ενέργεια, αν και αμφιλεγόμενη επιλογή με υψηλό ρίσκο, συζητείται όλο και πιο πολύ. Ιδιαίτερα κάτω από τη σημερινή συγκυρία που οι γεωπολιτικές εντάσεις με επίκεντρο την Ουκρανία και το ρωσικό φυσικό αέριο έχουν κλιμακωθεί επικίνδυνα.
Η μείωση των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ε.Ε, η αναστολή από τη Γερμανία του αγωγούNordStream2 και βέβαια η γενικευμένη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία καταδεικνύουν την ανασφάλεια που προκαλείται από την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης σε τρίτες χώρες που έχουν διαφορετική ιδιοσυγκρασία για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Στο τηλεοπτικό διάγγελμα του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν μίλησε για το λάθος να δοθεί αυτοδιάθεση στους Ουκρανούς όταν ιστορικά αποτελούσαν τμήμα της Ρωσίας. Μια τέτοια τοποθέτηση ενισχύει φόβους για την πιθανότητα μιας εκτεταμένης πολεμικής σύρραξης ανάμεσα στη Μόσχα και το Κίεβο. Το 38% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη προέρχονται από τη Ρωσία, αλλά η πολιτική ατζέντα της Μόσχας δεν την καθιστά αξιόπιστη πηγή σήμερα.
Μια εναλλακτική λύση με υψηλό ρίσκο και πολιτικά ταμπού
Οπότε εναλλακτικές λύσεις θα πρέπει να τεθούν επί τάπητος για την ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας της Ευρώπης στο πλαίσιο της πράσινης ατζέντας της Ε.Ε. Αυτήν την αναγκαιότητα, ενδεχομένως, να αντανακλά η άνοδος των τιμών του ουράνιου πάνω από 50% μέσα σε ένα 12μήνο στα 44 δολάρια ανά λίβρα από τα περίπου 28 δολάρια έναν χρόνο πριν. Όμως, η ενεργειακή κρίση στην Ε.Ε, όπως απεικονίζεται από την αλματώδη άνοδο των τιμών όχι μόνον του φυσικού αερίου αλλά σε όλες τις αγορές ενέργειας, ξεσπά σε μια περίοδο που αρκετές χώρες-μέλη καταργούν εργοστάσια ατομικής ενέργειας χωρίς να σχεδιάζουν την αντικατάσταση των πυρηνικών αντιδραστήρων τους.
Τέλη του περσινού Δεκεμβρίου, η Γερμανία έκλεισε τρία από τα έξι εναπομείναντα εργοστάσια και μέχρι τη λήξη του 2022 θα έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας τα τελευταία τρία. Οπότε ολοκληρώνεται η πολιτική της σταδιακής απεξάρτησης της ισχυρότερης οικονομίας στην Ευρωζώνη από την πυρηνική ενέργεια. Το 2002 εξαρτιόταν σχεδόν το 30% της ηλεκτροδότησής αλλά θα έχει μηδενιστεί μέσα στο επόμενο έτος.
Το Βέλγιο έχει δεσμευτεί πως θα έχει κλείσει τους υπόλοιπους επτά πυρηνικούς αντιδραστήρες μέχρι το 2025 και η Ελβετία απενεργοποίησε έναν από τους πέντε που της έχουν απομείνει. Αρνητικό ως προς την πυρηνική ενέργεια είναι επίσης το Λουξεμβούργο και η Δανία.
Οι πολιτικές αυτές επιταχύνθηκαν μετά τα ατυχήματα στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα το 2011 και το δυστύχημα του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία επί Σοβιετικής Ένωσης, το 1986. Επίσης δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πώς θα επιτυγχάνονταν η αποτελεσματικότερη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων.
Γαλλία: Αξιόπιστη η πυρηνική ενέργεια με χαμηλούς ρύπους
O αντίλογος στην κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας είναι πως έτσι η Ευρώπη χάνει μια αξιόπιστη πηγή ηλεκτροδότησης, η χρήση της οποίας εκπέμπει λιγότερους ρύπους από το φυσικό αέριο. Η Γαλλία ανακοίνωσε μέσα στον Φεβρουάριο την νέα, μακροπρόθεσμη στρατηγική για την αναβάθμιση και ενίσχυση των υποδομών της στην πυρηνική ενέργεια με 52 δισ. ευρώ. Το 70% της ηλεκτροδότησης στη Γαλλία γίνεται με πυρηνική ενέργεια ενώ ο πρόεδρος της χώρας Εμανουέλ Μακρόν δεσμεύτηκε με την κατασκευή 14 νέων πυρηνικών αντιδραστήρων και ενός «στόλου» μικρότερων νέας γενιάς, γνωστών ως small modular reactors (SMRs), προκειμένου να υλοποιήσει την πράσινη ατζέντα της Ε.Ε και να τονώσει την αυτονομία της χώρας.
Η Γαλλία, εξάλλου, επέμεινε στον χαρακτηρισμό της πυρηνικής ενέργειας ως «βιώσιμη πηγή ενέργειας» μαζί με το φυσικό αέριο στην ταξινομία της Ε.Ε για τη χρηματοδότηση έργων πράσινης ενέργειας. Αν και η Κομισιόν το αποδέχτηκε, η τελική έγκριση θα πρέπει να δοθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Σχέδια για τη δημιουργία υποδομών στην πυρηνική ενέργεια έχει επίσης αναγγείλει η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Πολωνία.
Σύμβουλοι των Βρυξελλών εξέφρασαν, ωστόσο, την ανησυχία τους για την επίδραση της πυρηνικής ενέργειας στο περιβάλλον εάν, παραδείγματος χάριν, γίνει ένα ατύχημα. Συν τοις άλλοις, η κατασκευή νέων εργοστασίων είναι χρονοβόρα και ίσως να μην έχουν κατασκευαστεί αρκετά έως το 2050, όταν η ΕΕ θα πρέπει θεωρητικά να είναι κλιματικά ουδέτερη. Οι στόχοι της Ε.Ε για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και κατ’ επέκταση την ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας της είναι φιλόδοξοι. Αλλά μόνον με τη στενή συνεργασία των κρατών-μελών μπορεί να είναι υλοποιήσιμοι. Αρκεί να αποδείξουν οι κυβερνήσεις πως μπορούν να ξεπεράσουν πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά εμπόδια.