THEPOWERGAME
«Ένας καλός συμβιβασμός», λέει το γνωμικό, «είναι όταν και τα δύο μέρη είναι δυσαρεστημένα». Η δυσαρέσκεια μαίνεται στην οικονομία που διαμορφώνεται μετά τα lockdowns. Τα νοικοκυριά λένε ότι οι εταιρείες που χειραγωγούν τις τιμές τις ανεβάζουν, συμβάλλοντας σε ένα ποσοστό πληθωρισμού σε όλο τον πλούσιο κόσμο της τάξης του 6,6% σε ετήσια βάση. Οι εταιρείες αντικρούουν τις κατηγορίες, πιστεύοντας ότι αυτές είναι οι μεγάλες χαμένες. Παραπονιούνται ότι το προσωπικό έχει μετατραπεί αγνώμονες, φυγόπονους που απαιτούν συνεχώς υψηλότερες αποδοχές. Νωρίτερα αυτό το μήνα ο Andrew Bailey, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, προκάλεσε αντιδράσεις προτείνοντας στους εργαζόμενους να μετριάσουν τις μισθολογικές τους απαιτήσεις – σε μια στιγμή που είχε ήδη αποτύχει πείσει στις εταιρείες να μην αυξήσουν τις τιμές τους.
Μια «μάχη προσαυξήσεων», μεταξύ υψηλότερων μισθών και υψηλότερων τιμών βρίσκεται σε εξέλιξη στα καταστήματα. Και μπορεί να υπάρξει μόνο ένας νικητής, αν όλα τα άλλα είναι ίσα. Σε γενικές γραμμές, η οικονομική παραγωγή πρέπει να ρέει είτε στους ιδιοκτήτες του κεφαλαίου, με τη μορφή κερδών, μερισμάτων και ενοικίων, είτε στην εργασία, ως μισθοί, ημερομίσθια και προνόμια. Οι οικονομολόγοι αναφέρονται σε αυτό ως το μερίδιο του «κεφαλαίου» ή της «εργασίας» στο ΑΕΠ. Όμως, ποιό από τα δύο έχει το πάνω χέρι στην μεταπανδεμική οικονομία;
Ο Economist συνέταξε μια σειρά δεικτών για να απαντήσει στο ερώτημα. Αρχικά υπολογίζουμε ένα μέτρο υψηλής συχνότητας του μεριδίου κεφαλαίου-εργασίας σε 30 κυρίως πλούσιες χώρες. Το 2020 το συνολικό μερίδιο εργασίας σε όλη αυτή την ομάδα εκτοξεύτηκε στα ύψη (βλ. διάγραμμα 1). Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις συνέχισαν να πληρώνουν τους μισθούς των εργαζομένων -βοηθούμενες, σε μεγάλο βαθμό, από τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης της οικονομίας – ακόμη και καθώς το ΑΕΠ κατέρρεε, δίνοντας πλεονέκτημα στην εργασία.
Πιο πρόσφατα, ωστόσο, η μάχη φαίνεται να έχει μετατοπιστεί υπέρ του κεφαλαίου. Από το 2020 που έφτασε στο αποκορύφωμά του, το μερίδιο της εργασίας στον πλούσιο κόσμο μειώθηκε κατά 2,3 ποσοστιαίες μονάδες. Δυστυχώς, τα στοιχεία φτάνουν μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021 – και οι περισσότεροι οικονομολόγοι ούτως ή άλλως υποστηρίζουν ότι το μερίδιο της εργασίας δεν αποτελεί τέλειο μέτρο της οικονομικής δικαιοσύνης, καθώς είναι διαβολικά δύσκολο να μετρηθεί. Τα στοιχεία από τότε δείχνουν ότι οι χώρες κατατάσσονται σε μια από τις τρεις ομάδες, ανάλογα με το πώς εξελίσσεται η μάχη των προσαυξήσεων.
Στο πρώτο στρατόπεδο βρίσκεται η Βρετανία. Εκεί, η υποκείμενη αύξηση των μισθών είναι της τάξης του 5% ετησίως, ασυνήθιστα γρήγορη για τα δεδομένα του πλούσιου κόσμου. Όμως οι επιχειρήσεις δεν φαίνεται να έχουν μεγάλη τιμολογιακή δύναμη, πράγμα που σημαίνει ότι δυσκολεύονται να αντισταθμίσουν πλήρως το υψηλότερο κόστος με τη μορφή υψηλότερων τιμών. Σκαλίζοντας τους εθνικούς λογαριασμούς της Βρετανίας, εκτιμούμε ότι το ονομαστικό κέρδος σε λίρες ανά μονάδα πωλούμενων αγαθών και υπηρεσιών είναι περίπου όσο ήταν στις αρχές του 2019, ακόμη και όταν το μοναδιαίο κόστος εργασίας αυξάνεται κατά περίπου 3% ετησίως. Η εργασία φαίνεται να κερδίζει σε βάρος του κεφαλαίου. Ίσως ο κ. Bailey να έχει κάποιο δίκιο.
Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από τις περισσότερες άλλες πλούσιες χώρες εκτός Αμερικής. Εκεί, ούτε η εργασία ούτε το κεφάλαιο φαίνεται να μπορούν να θριαμβεύσουν. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Goldman Sachs, μετά τη διόρθωση των στρεβλώσεων που σχετίζονται με την πανδημία, η αύξηση των μισθών στην Ιαπωνία φαίνεται να επιβραδύνεται σε ποσοστό κάτω του 1% ετησίως. Οι μισθολογικές διευθετήσεις στην Ιταλία και την Ισπανία δεν φαίνεται να προχωρούν, ενώ η αύξηση των μισθών στην Αυστραλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία παραμένει πολύ χαμηλότερα από εκεί που ήταν πριν από την πανδημία. Οι εργαζόμενοι σε αυτά τα μέρη δεν συμμετέχουν πραγματικά στο πληθωριστικό πάρτι.
Αλλά ούτε οι επιχειρήσεις απογειώνονται. Στην Ευρώπη, τα περιθώρια κέρδους προ φόρων, όπως μετρούνται στους εθνικούς λογαριασμούς, αυξήθηκαν τους τελευταίους μήνες, αλλά παραμένουν κάτω από το επίπεδο που βρίσκονταν λίγο πριν από την πανδημία. Στην Ιαπωνία τα «επαναλαμβανόμενα» κέρδη προ φόρων των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων επέστρεψαν πρόσφατα στα προ της πανδημίας επίπεδα. Ωστόσο, τα κέρδη των μικρότερων εταιρειών παραμένουν πολύ χαμηλότερα.
Στην τρίτη ομάδα βρίσκεται η Αμερική. Εδώ η αύξηση των μισθών είναι ραγδαία, περίπου 5% ετησίως. Αλλά όπως φαίνεται στα πιο πρόσφατα οικονομικά τους αποτελέσματα, οι μεγάλες εισηγμένες αμερικανικές εταιρείες προστατεύουν καλύτερα τα περιθώρια κέρδους από ό,τι ανέμεναν οι αναλυτές. Μια σειρά από ασυνήθιστα μεγάλες πληρωμές για την τόνωση της οικονομίας μπορεί να σημαίνει ότι τα νοικοκυριά είναι σε θέση να απορροφήσουν τις υψηλότερες τιμές που επιβάλλουν οι εταιρείες. Στις αρχές Φεβρουαρίου η Amazon ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει την τιμή του πακέτου συνδρομής Prime κατά 17% στην εγχώρια αγορά της – ακόμη και ενώ επέλεξε να μην ανακοινώσει αυξήσεις τιμών σε άλλα μέρη του κόσμου.
Ορισμένες επιχειρήσεις αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους τους παρά την εκτίναξη του κόστους. Η Tyson, αμερικανική εταιρεία παραγωγής κρέατος, ανέφερε αύξηση 18% στο κόστος των εισροών της κατά το πιο πρόσφατο τρίμηνο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, αύξηση 19,6% στις μέσες τιμές πώλησης και αύξηση 40% στα προσαρμοσμένα λειτουργικά κέρδη της. Υποστηρίζει ότι η άνοδος των τιμών του κρέατος δεν έχει επιβραδύνει τη ζήτηση.
Ένα μέτρο των εταιρικών περιθωρίων σε επίπεδο οικονομίας αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Ο Dario Perkins της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών TS Lombard, αναλύει, από την έναρξη της πανδημίας, την άνοδο των τιμών μονάδας της Αμερικής στο κόστος εργασίας των εταιρειών, στο μη εργατικό κόστος και στα κέρδη. Διαπιστώνει ότι οι μισθοί αυξάνονται, αλλά παρ’ όλα αυτά τα περιθώρια κέρδους ευθύνονται για περισσότερο από το 70% του πληθωρισμού από τα τέλη του 2019 (βλ. διάγραμμα 2). Σε πρόσφατη έκθεσή τους, οι αναλυτές της Bank of America υποστηρίζουν ότι η μεγαλύτερη τιμολογιακή δύναμη συμβάλλει στην εξήγηση του λόγου για τον οποίο οι αμερικανικές μετοχές έχουν υψηλότερο δείκτη τιμής-κερδών από τις ευρωπαϊκές.
Ωραία, είστε όλοι δυστυχισμένοι.
Η ιστορία δεν έχει τελειώσει ακόμα. Ορισμένοι οικονομολόγοι αναρωτιούνται αν οι εργαζόμενοι θα απαιτήσουν σύντομα ακόμη υψηλότερους μισθούς για να αντισταθμίσουν τις υψηλότερες τιμές στα καταστήματα. Υπάρχουν κάποιες ανάλογες ενδείξεις στην Αμερική και τη Βρετανία, όπου η αύξηση των μισθών φαίνεται να επιταχύνεται. Οι προσδοκίες των επιχειρήσεων για τις μελλοντικές μισθολογικές ρυθμίσεις παραμένουν αρκετά συντηρητικές, αν και αυτό μπορεί σύντομα να αλλάξει. Εάν οι μισθοί αρχίσουν να αυξάνονται ταχύτερα, ο κύκλος των αυξήσεων των τιμών και των αντισταθμιστικών μισθολογικών απαιτήσεων μπορεί να ξεκινήσει από την αρχή. Σε λίγο καιρό η μεταπανδεμική οικονομία θα μπορούσε να μοιάζει με τον απόλυτο συμβιβασμό -όπου κανείς δεν είναι ικανοποιημένος.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
