Η δράση για την κλιματική αλλαγή αφορά το σήμερα, όχι το έτος 2050

Ευαγγελία Λουροπούλου

Διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών (Biogeochemistry), Christian-Albrechts University of Kiel (Γερμανία), Επικεφαλής Υπηρεσιών Βιωσιμότητας E - ON INTEGRATION A.E

Το άρθρο αυτό γράφεται με αφορμή τα γεγονότα των προηγούμενων εβδομάδων. Γίναμε μάρτυρες της «Ελπίδας», μιας σφοδρότατης και πρωτοφανούς χιονόπτωσης, η οποία, παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις των μετεωρολόγων, μας «έπιασε» απροετοίμαστους σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο, τη στιγμή κατά την οποία στελέχη της πολιτικής σκηνής διαβεβαίωναν την ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει το φαινόμενο. Η κατάρρευση για πολλές μέρες της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας και των υποδομών μιας πρωτεύουσας Ευρωπαϊκού Κράτους δεν είναι αμελητέο ζήτημα.

Εδώ λοιπόν, τίθεται το ερώτημα πώς αντιμετωπίζονται αυτές οι κρίσεις σε κρατικό, συλλογικό και ατομικό επίπεδο, ακόμα και σε επίπεδο επιχειρήσεων, και πώς υπεισέρχεται σε αυτά το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Εκτός λοιπόν, από να σταματήσουμε τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, που ασφαλώς είναι πολύ σοβαρό ζήτημα, είναι άξιο λόγου το να συζητάμε για προετοιμασία απέναντι σε φυσικές καταστροφές σε μακροχρόνιους ορίζοντες;

Η σύντομη απάντηση είναι «ναι», διότι έχουμε επάρκεια δεδομένων που αποδεικνύει ότι ο πλανήτης είναι σε κρίση και χρειαζόμαστε ενέργειες μετριασμού, προσαρμογής και σχέδια δράσης.

Κατ’ αρχάς να σημειωθεί εδώ ότι βιώνουμε πλέον ένα σταθερά επαναλαμβανόμενο κύκλο φυσικών καταστροφών, το καλοκαίρι φωτιές και το χειμώνα πλημμύρες και χιονοπτώσεις. Αν προσθέσουμε και τους σεισμούς, που ασφαλώς δεν είναι κλιματικό φαινόμενο, όπως τα πιο πάνω, αλλά δεν μπορούμε να τους αγνοήσουμε, έχουμε εύκολα ένα σενάριο όπου
«κάθε τόσο» στη χώρα μας θα έχουμε μία φυσική καταστροφή ικανού μεγέθους. Αυτό και μόνο το σενάριο είναι αρκετό για να κινητοποιήσει τη δράση της «προετοιμασίας» για όλους.

Οι μακροχρόνιες προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων

Σχετικά με τους φυσικούς κινδύνους¹, οι επιστήμονες σήμερα μπορούν με αρκετή σιγουριά να εκτιμήσουν τη φυσική εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής. Μαθηματικά μοντέλα, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες (π.χ. ρυθμός αύξησης πληθυσμού της Γης, ενεργειακό μίγμα, ΑΕΠ κ.ο.κ.) και σενάρια επ’ αυτών, σε συνδυασμό με τα φυσικά μεγέθη των κλιματικών/καιρικών/φυσικών φαινομένων, μπορούν να προβλέψουν τις φυσικές μεταβολές του κλίματος τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Μερικά παραδείγματα για την Ελλάδα, σύμφωνα με ένα «κακό σενάριο» για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής²:

• Η θερμοκρασία στη χώρα θα αυξηθεί κατά μέσο όρο 1.5 με 2 βαθμούς (ετήσια μεταβολή για όλους τους μήνες) (Έτη 2021- 2050).
• Πολλές περιοχές της Ελλάδας (ανάλογα με το υψόμετρο και τη γεωγραφική περιοχή) θα αντιμετωπίζουν περισσότερες από 35 μέρες συνδυασμού τροπικών νυχτών και θερμών ημερών το χρόνο (Έτη 2021- 2050).
• Η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει περισσότερο από 0.4 μέτρα στις παράκτιες περιοχές της Ελλάδας.
• Η πιθανότητα εμφάνισης δασικών πυρκαγιών θα είναι αυξημένη ενώ μελέτες προβλέπουν αύξηση των καμένων εκτάσεων από ~40 % έως ~100 %.
• Σε περιοχές της χώρας προβλέπεται αύξηση 5 έως 25% ισχυρών βροχοπτώσεων και κατακρημνίσεων (ετησίως).

Τα δεδομένα συνεχώς επικαιροποιούνται από τους επιστήμονες για να επιτύχουν μεγαλύτερη ακρίβεια. Δείχνουν όμως σε κάθε περίπτωση ότι θα βιώνουμε ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές όλο και συχνότερα στο μέλλον. Τέτοια ισχυρά φαινόμενα μπορεί να οδηγήσουν σε παράλυση των δομών και των ανέσεων όπως τις ξέρουμε σήμερα. Για παράδειγμα, μπορεί μια φωτιά, ένας έντονος καύσωνας, μια ισχυρή βροχόπτωση ή μια σφοδρή χιονόπτωση, όπως έγινε με την «Ελπίδα», να αφήσει για μέρες ομάδες ανθρώπων χωρίς ρεύμα, νερό και άλλα καταναλωτικά αγαθά, αφού ταυτόχρονα με τις υποδομές καταρρέουν και οι εφοδιαστικές αλυσίδες.

Κάποιοι λοιπόν μπορεί να ισχυριστούν ότι η κλιματική αλλαγή ίσως έχει μια πολιτική χροιά ή αποτελεί μια κινητήριο δύναμη, μια αφορμή, για ριζικές αλλαγές στο χώρο της Ενέργειας και της Τεχνολογικής καινοτομίας. Τα επιστημονικά δεδομένα είναι όμως αδιαμφισβήτητα και παραπέμπουν αλλού: με μεγάλη σιγουριά ξέρουμε ότι το κλίμα και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε αλλάζει. Επίσης έχουμε επάρκεια δεδομένων για να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης. Να εξετάσουμε δηλαδή τις υποδομές μας και πώς αυτές αντέχουν στο χρόνο τις φυσικές αυτές μεταβολές. Άρα δεν έχουμε δικαιολογία να είμαστε απροετοίμαστοι. Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής μας αφορά άμεσα! Και πραγματικά χρειαζόμαστε καινοτομίες και τεχνολογικές λύσεις που βοηθήσουν την ανθρώπινη κοινωνία να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον που αλλάζει.

Προετοιμασία και προσαρμογή «τώρα» σε ένα περιβάλλον που αλλάζει

Η προετοιμασία είναι κάτι που πρέπει να κάνουμε ΤΩΡΑ για να προλάβουμε τα χειρότερα ως κοινωνία σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο. Αν περιμένουμε να εμφανιστεί το ακραίο καιρικό φαινόμενο, ή περιμένουμε την προειδοποίηση των επιστημόνων λίγες μέρες πριν την εμφάνιση της φυσικής καταστροφής για να προετοιμαστούμε, τότε μάλλον είναι αργά…

Η προσαρμογή (adaptation) στην κλιματική αλλαγή δεν αφορά μόνο τον κρατικό μηχανισμό. Ο κρατικός μηχανισμός οφείλει σε κάθε περίπτωση να καταστρώνει εγκαίρως σχέδια δράσης και αντιμετώπισης κρίσεων πριν την καταστροφή. Όμως, και ο καθένας από εμάς πρέπει να εξετάσει, τουλάχιστον στο βαθμό που του αναλογεί και για τις δικές του ιδιαίτερες ανάγκες, ποια μέτρα τα οποία μπορεί να λάβει για προστασία του ιδίου, της οικογένειας και της περιουσίας του. Για παράδειγμα, ένα απλό μέτρο που μπορεί να εξεταστεί, ακόμα και σε ατομικό επίπεδο, είναι η προμήθεια γεννητριών ρεύματος σε περιπτώσεις που υπάρχουν ασθενείς με μηχανική υποστήριξη στο σπίτι.

Η προετοιμασία ασφαλώς αφορά και τις επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να εκτιμήσουν με εμπεριστατωμένο τρόπο τους κινδύνους που αφορούν τις δραστηριότητες και τη λειτουργία τους και να αναθεωρήσουν τα Business Continuity Plans (Σχέδια Επιχειρησιακής Συνέχειας) τους.

Προφανώς ένα ζήτημα που ανακύπτει αφορά στο κόστος της υλοποίησης ενεργειών μετριασμού των κινδύνων και της προετοιμασίας. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι αδόκιμο το να λέμε ως κοινωνία, ως επιχείρηση ή και ατομικά «Δεν πειράζει, μέχρι το 2030 ή το 2050 που θα χειροτερέψουν τα φαινόμενα, δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι – θα λύσουν οι επόμενοι το πρόβλημα». Όταν μιλάμε για κινδύνους από την κλιματική αλλαγή, και ειδικά φυσικές καταστροφές, μπορεί ο χρονικός ορίζοντας εμφάνισής τους να φαντάζει μακρινός, όμως ο χρόνος δράσης και οι ενέργειες προσαρμογής αφορούν το «σήμερα»!

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!