THEPOWERGAME
To χιόνι καλύπτει το Ιγκντίρ, μια άχρωμη πόλη στην ανατολική Τουρκία κοντά στα σύνορα με την Αρμενία. Το όρος Αραράτ, όπου υποτίθεται ότι ξεβράστηκε ο Νώε και η κιβωτός του μετά τον κατακλυσμό, δεσπόζει στον κοντινό ορίζοντα.
Η πλησιέστερη μεγάλη πόλη, το Ερεβάν, η πρωτεύουσα της Αρμενίας, απέχει 30 χιλιόμετρα. Αλλά δεν υπάρχει καμία διέξοδος προς τα εκεί, ούτε κάποιος τρόπος για τους Αρμένιους να φτάσουν στην Τουρκία από τη στεριά.
Τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών είναι κλειστά. Στο πέρασμα έξω από την πόλη, Τούρκοι στρατιώτες στέκονται φρουροί απέναντι από ένα αχρησιμοποίητο κτίριο τελωνείου, αψηφώντας το κρύο.
Ευτυχώς, οι πάγοι φαίνεται ότι αρχίζουν να λιώνουν. Η Τουρκία και η Αρμενία, τις οποίες χωρίζουν περιφερειακές διαφορές και η κληρονομιά της μαζικής δολοφονίας των Αρμενίων από τις οθωμανικές δυνάμεις πριν από έναν αιώνα, μιλούν ξανά.
Οι πτήσεις μεταξύ Ερεβάν και Κωνσταντινούπολης, όπου ζουν σχεδόν όλοι οι εναπομείναντες Αρμένιοι της Τουρκίας, άρχισαν και πάλι στις 2 Φεβρουαρίου, μετά από διακοπή δύο ετών.
Εβδομάδες νωρίτερα, οι δύο χώρες ξεκίνησαν συνομιλίες με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων τους. (Η Αρμενία και η Τουρκία δεν έχουν ποτέ συνάψει διπλωματικές σχέσεις.)
Ο υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας θα συμμετάσχει σε διάσκεψη στην Τουρκία τον Μάρτιο. Το επόμενο βήμα ενδέχεται να είναι το άνοιγμα των συνόρων.
Η Αρμενία είναι αποκομμένη από τα ανατολικά από το Αζερμπαϊτζάν, με το οποίο διεξήγαγε πόλεμο πριν από λιγότερο από δύο χρόνια. Χωρίζεται από τη Ρωσία, τον κύριο σύμμαχό της, από τη Γεωργία, ενώ παραμένει σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένη από τα περιφερειακά έργα μεταφορών και ενέργειας.
Έχει πολλά να κερδίσει από το άμεσο εμπόριο με την Τουρκία, μια αγορά 85 σχεδόν εκατομμυρίων ανθρώπων. (Η Αρμενία έχει μόλις 3 εκατ. κατοίκους και είναι πολύ φτωχότερη.) Το άνοιγμα των συνόρων θα μπορούσε να γίνει η πύλη της προς την Ευρώπη.
Μέρη όπως το Ιγκντίρ θα μπορούσαν αναμφίβολα να χρησιμοποιήσουν την ώθηση από το εμπόριο. Η νομισματική κρίση της Τουρκίας και ο καλπάζων πληθωρισμός, ο οποίος έφτασε τον Ιανουάριο σε ετήσιο ποσοστό 49%, έκαναν την περιοχή, η οποία ήταν ήδη μία από τις λιγότερο ανεπτυγμένες της Τουρκίας, ακόμα φτωχότερη.
Σε ένα τεϊοποιείο στο Ορτά Αλικάν, ένα χωριό κοντά στα σύνορα, οι αγρότες που κάθονται γύρω από μια ξυλόσομπα παραπονιούνται ότι δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν λιπάσματα, η τιμή των οποίων έχει τριπλασιαστεί μέσα σε λίγους μήνες, ή πετρέλαιο κίνησης.
Ένας από τους άνδρες πούλησε πρόσφατα τις περισσότερες αγελάδες του επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει τις ζωοτροφές. Για ορισμένους, ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουν από τη φτώχεια ήταν να μεταναστεύσουν. Τον τελευταίο χρόνο, λέει ο Davut, ένας από τους αγρότες, 30 άνδρες από το χωριό, περίπου ένας ανά νοικοκυριό, έφυγαν, πολλοί από αυτούς για την Ευρώπη.
Ο αδελφός του Davut συνελήφθη πρόσφατα από συνοριοφύλακες στην Κροατία. Είχε πουλήσει όλα τα υπάρχοντά του για να πληρώσει λαθρεμπόρους πάνω από 8.000 δολάρια για να περάσει στη Γαλλία. «Αν είχα τόσα χρήματα», λέει ο Davut, «θα έφευγα κι εγώ».
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η τύχη των συνόρων εξαρτάται από τα γεγονότα εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικότερα, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έναν αρμενικό θύλακα εντός του Αζερμπαϊτζάν.
Η Τουρκία έκλεισε τα σύνορα το 1993, από αλληλεγγύη προς το Αζερμπαϊτζάν, προς το τέλος ενός αιματηρού πολέμου που είδε τις αρμενικές δυνάμεις να παίρνουν τον έλεγχο του θύλακα και να καταλαμβάνουν επτά γειτονικές αζερικές περιοχές.
Στον πόλεμο του 2020 το Αζερμπαϊτζάν, με την υποστήριξη της Τουρκίας, ανακατέλαβε μεγάλο μέρος της περιοχής (βλ. χάρτη). Η ήττα της Αρμενίας σημαίνει ότι ένα από τα κύρια εμπόδια για την επαναλειτουργία των συνόρων και γενικότερα για την προσέγγιση της Τουρκίας με την Αρμενία έχει πλέον εκλείψει.
Η Τουρκία και η Αρμενία βρίσκονταν στα πρόθυρα να επιδιορθώσουν τις περισσότερες διαφορές τους το 2009, πριν η αντίδραση των εθνικιστών και από τις δύο πλευρές, αλλά και από το Αζερμπαϊτζάν, ανατρέψει τη διαδικασία. Τα πράγματα είναι διαφορετικά σήμερα.
Η Αρμενία, ηττημένη και περισσότερο εξαρτημένη από ποτέ από τη Ρωσία, διαπραγματεύεται από θέση αδυναμίας. Η Αμερική και η Ευρώπη, που κάποτε έβλεπαν την προσέγγιση ως έναν τρόπο να αμβλύνουν τη ρωσική επιρροή στον Καύκασο, συμμετέχουν λιγότερο.
Η ίδια η Τουρκία έχει πιο φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία. Οι συνομιλίες του 2009 πραγματοποιήθηκαν στη Ζυρίχη. Οι τρέχουσες πραγματοποιούνται στη Μόσχα.
Η εξομάλυνση, αν συμβεί, δεν θα σημαίνει συμφιλίωση. Η Τουρκία αρνείται να αναγνωρίσει το θάνατο περίπου 1 εκατομμυρίου Αρμενίων μεταξύ 1915-17 ως έγκλημα πολέμου, πολύ περισσότερο ως γενοκτονία.
Οι Αρμένιοι που φτάνουν στο Ιγκντίρ θα μείνουν άναυδοι βλέποντας ένα πανύψηλο άγαλμα, με σπαθιά 40 μέτρων υψωμένα στον ουρανό, που τιμά τη «γενοκτονία» όχι των Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους, αλλά το αντίθετο.
Ένα μνημείο για την τουρκο-αρμενική φιλία, που χτίστηκε σε ένα άλλο τμήμα των συνόρων, κατεδαφίστηκε το 2011, μετά τον χαρακτηρισμό του ως τερατούργημα από τον πρόεδρο της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan.
Οι στάσεις των ντόπιων είναι λιγότερο περιχαρακωμένες. Οι κάτοικοι του Ιγκντίρ λένε ότι θα καλωσόριζαν τους Αρμένιους επισκέπτες. «Αν τα σύνορα άνοιγαν αύριο, το 99% των ανθρώπων εδώ θα το ενέκρινε», λέει ο Murat Yikit, πρώην δήμαρχος της πόλης.
Το άνοιγμα δεν θα μεταμόρφωνε φυσικά την οικονομία της περιοχής ή τη σχέση μεταξύ των δύο χωρών από τη μια μέρα στην άλλη. «Θα έδινε όμως στους νέους και από τις δύο πλευρές την ευκαιρία να ξεπεράσουν τα μίση του παρελθόντος», λέει ο Habip Eksik, τοπικός βουλευτής του προοδευτικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος.
Υπάρχουν κάποιοι καλοί οιωνοί. Νωρίτερα φέτος οι ντόπιοι στο Ορτά Αλικάν εντόπισαν κοντά στο χωριό μια ομάδα αξιωματούχων της διεύθυνσης αυτοκινητοδρόμων της Τουρκίας.
Αποδείχθηκε ότι πραγματοποιούσαν έρευνες για ένα έργο που αφορούσε τη διαπλάτυνση του δρόμου που οδηγεί στα σύνορα.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
