THEPOWERGAME
Τα τελευταία χρόνια η υποδομή της παγκοσμιοποίησης υπό τη δυτική ηγεσία έχει περιέλθει σε αποσύνθεση, ενώ η Κίνα έχει δημιουργήσει αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου βρίσκεται υπό κατάρρευση, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, η φήμη των οποίων έχει αμαυρωθεί εξαιτίας σκανδάλων, παλεύουν να ανταποκριθούν στις περιστάσεις, ενώ κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει σε παγκόσμιους κανόνες για τη διακυβέρνηση της τεχνολογίας.
Σε αυτή τη θλιβερή εικόνα υπάρχει μια εξαίρεση: το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών που στηρίζει την κυριαρχία των δυτικών νομισμάτων, ιδίως του δολαρίου. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, ένα από τα κύρια δίκτυά του, η swift, πραγματοποίησε συναλλαγές ύψους 140 τρισ. δολαρίων, ποσό ρεκόρ και ισοδύναμο με το 150% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ποσό, αλλά, για να διατηρηθεί η υπεροχή του συστήματος, πρέπει να γίνουν περισσότερα για τον εκσυγχρονισμό της αρχιτεκτονικής των πληρωμών.
Ο τρόπος με τον οποίο ρέει το χρήμα σε όλο τον κόσμο εξακολουθεί να βρίσκεται σε συντριπτικό βαθμό υπό τον έλεγχο των φιλελεύθερων δημοκρατιών. Οι πληρωμές γίνονται συνήθως σε δολάρια και σε μικρότερο βαθμό σε ευρώ, λίρες και γιεν. Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι καλό για τον κόσμο, καθώς παρέχει ένα αξιόπιστο σύστημα που ρυθμίζεται από νόμους. Σίγουρα είναι καλό για τις δυτικές χώρες, ενισχύοντας τους νομικούς κανόνες, τις επιχειρήσεις και την επιρροή τους.
Πίσω από αυτό το σύστημα βρίσκονται μυριάδες θεσμικά όργανα, από τις τράπεζες έως τα γραφεία συμψηφισμού της Νέας Υόρκης. Παρά τη σημασία της, η swift, που ανήκει σε παγκόσμιες τράπεζες και δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1970, είναι ένα αφανές κομμάτι όλων αυτών. Συνδέει 11.000 τράπεζες σε περισσότερες από 200 χώρες, παρέχοντας ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων για συναλλαγές. Αν και έχει την έδρα της στην Ευρώπη, αποτελεί τυχαία άξονα αμερικανικής επιρροής, με την JPMorgan Chase να αντιπροσωπεύει μόνη της το 24% του όγκου των δολαρίων της swift.
Η απειλή για τη swift προέρχεται από διάφορες πλευρές. Το σύστημα της έχει ήδη παραβιαστεί. Το 2016 χάκερς από τη Βόρεια Κορέα χρησιμοποίησαν κλεμμένα διαπιστευτήρια swift για να υπεξαιρέσουν 81 εκατ. δολάρια από την κεντρική τράπεζα του Μπαγκλαντές. Η Αμερική έχει εφησυχάσει με το σύστημα του δολαρίου. Έχει χρησιμοποιήσει τη swift για την επιβολή πολιτικοποιημένων κυρώσεων, δίνοντας κίνητρο σε χώρες να αναπτύξουν εναλλακτικές λύσεις. Επιπλέον, η Αμερική έχει αργήσει να αναβαθμίσει τα συστήματα πληρωμών στο εσωτερικό της ή να αναπτύξει ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας, ενώ το Κογκρέσο είναι επικριτικό απέναντι στον σταθεροποιητικό παγκόσμιο ρόλο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, τα δίκτυα πιστωτικών καρτών και οι τράπεζες ενδιαφέρονται για τη δημιουργία εναλλακτικών. Στις 19 Οκτωβρίου το Facebook εγκαινίασε το ψηφιακό πορτοφόλι του. Η καινοτομία είναι καλοδεχούμενη, αλλά αν κυριαρχήσουν λίγες μόνο επιχειρήσεις, τα τέλη θα αυξηθούν και οι φτωχότερες χώρες θα υποφέρουν. Η Κίνα από την πλευρά της δοκιμάζει το δικό της σύστημα πληρωμών, το οποίο ονομάζεται CIPS, και ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας. Μόλις ζήτησε από τα McDonald’s να υιοθετήσουν το e-yuan στα κινεζικά υποκαταστήματά τους.
Αντί να θεωρούν ότι η κυριαρχία των πληρωμών είναι κληρονομικό τους δικαίωμα, οι δημοκρατίες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα συστήματά τους είναι ταχύτερα, φθηνότερα και ασφαλέστερα, ώστε, βάσει της αξία τους, να παραμείνουν η πρώτη επιλογή των επιχειρήσεων. Η swift έχει αναβαθμίσει το δίκτυό της και δηλώνει ότι το 92% των μεγάλων μεταφορών στους υψηλής ταχύτητας αγωγούς της πραγματοποιούνται εντός μίας ημέρας. Δεν χρειάζεται όλα τα είδη των συναλλαγών στις χρηματοπιστωτικές αγορές να διεκπεραιώνονται αμέσως, αλλά η swift οφείλει να στοχεύσει στην αμεσότητα των πληρωμών. Ένας άλλος στόχος θα πρέπει να είναι η σύνδεση με περισσότερα δίκτυα εγχώριων πληρωμών σε πραγματικό χρόνο, τα οποία λειτουργούν σε 65 χώρες. Κάτι τέτοιο μπορεί να κοστίσει χρήματα, αλλά οι κεφαλαιουχικές δαπάνες της swift το 2020 ήταν 56 εκατ. δολάρια, λιγότερο από το ένα πέμπτο του προϋπολογισμού γιγάντων πληρωμών όπως η Ant Group και η Visa.
Το δυσκολότερο έργο θα είναι η μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης της swift. Το διοικητικό της συμβούλιο είναι γεμάτο από ευρωπαϊκές τράπεζες, κάτι που ήταν δικαιολογημένο τη δεκαετία του 1970, όταν κυριαρχούσαν στη διασυνοριακή χρηματοδότηση, αλλά τώρα φαίνεται αναχρονιστικό. Στις 25 έδρες του διοικητικού συμβουλίου περιλαμβάνονται μόλις δύο αμερικανικές εταιρείες και μία μόνο κινεζική. Η Ινδία και η Βραζιλία δεν συμμετέχουν καθόλου. Η Αμερική και η Ασία θα έπρεπε να εκπροσωπούνται καλύτερα, ακόμη και αν οι φιλελεύθερες δημοκρατικές χώρες διατηρούν τον έλεγχο. Όταν ένα σπίτι χρειάζεται ανακαίνιση, ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει κανείς είναι τα υδραυλικά.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
