THEPOWERGAME
Πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, ο πρόεδρος Barack Obama επισκέφθηκε το κοινοβούλιο της Αυστραλίας για να ανακοινώσει την στροφή προς την Ασία. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια δύναμη του Ειρηνικού και είμαστε εδώ για να μείνουμε», δήλωσε.
Αυτήν την εβδομάδα ο Λευκός Οίκος θα αναπαράξει παρόμοια συναισθήματα, καθώς οι ηγέτες των χωρών της Quad (Τετράδας)-Αμερικής, Αυστραλίας, Ινδίας και Ιαπωνίας- θα συναντηθούν για πρώτη φορά αυτοπροσώπως.
Θα γίνει λόγος για έναν «ελεύθερο και ανοικτό Ινδο-Ειρηνικό», κωδικός για την αντιμετώπιση μιας διεκδικητικής Κίνας. Η ρητορική θα είναι οικεία, αλλά η αντίδραση μπορεί να μην είναι: αυτή τη φορά τόσο ο φίλος όσο και ο εχθρός μπορεί πραγματικά να το πιστέψουν.
Ο λόγος είναι το AUKUS, το σύμφωνο που ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα και αφορούσε την προμήθεια τουλάχιστον οκτώ πυρηνικών υποβρυχίων από την Αμερική και τη Βρετανία στην Αυστραλία. Η συμφωνία προκάλεσε αναταράξεις λόγω του τεράστιου μεγέθους της και επειδή δημιούργησε μια απαράδεκτη ρήξη με τη Γαλλία, η οποία είχε το δικό της συμβόλαιο υποβρυχίων με την Αυστραλία, το οποίο πλέον εγκαταλείφθηκε.
Το γεγονός διαστρεβλώνει την πραγματική σημασία του AUKUS, η οποία είναι ένα βήμα προς μια νέα ισορροπία δυνάμεων στον Ειρηνικό. Σε μια περιοχή όπου οι συμμαχίες μερικές φορές αποδείχθηκαν εύθραυστες, ιδίως κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Donald Trump, το AUKUS σηματοδοτεί τη σκλήρυνση της αμερικανικής στάσης.
Πρόκειται για μια δέσμευση δεκαετιών που αποκτά βάθος: Η Αμερική και η Βρετανία μεταβιβάζουν μέρος της πιο ευαίσθητης τεχνολογίας τους. Η συνεργασία των τριών χωρών υπόσχεται να δημιουργήσει δυνατότητες στον κυβερνοχώρο, την τεχνητή νοημοσύνη, την κβαντική πληροφορική και σε πολλά περισσότερα.
Για όλα αυτά αξίζουν συγχαρητήρια στην κυβέρνηση Biden. Και όμως, η συμφωνία εξακολουθεί να είναι μόνο η μισή στρατηγική. Οι σχέσεις της Αμερικής με την Κίνα περιλαμβάνουν πολλά περισσότερα από μια στρατιωτική αντιπαράθεση.
Στην αναζήτηση της συνύπαρξης, η Αμερική πρέπει επίσης να συνδυάσει τη συνεργασία σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή με τον οικονομικό ανταγωνισμό που θα βασίζεται σε κανόνες.
Τα κομμάτια που λείπουν αφορούν ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία, όπου βρίσκονται μερικές από τις πιο ευάλωτες χώρες στην κινεζική πίεση. Εδώ η αμερικανική πολιτική εξακολουθεί να παλεύει.
Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε υποψία ζηλοφθονίας, ας εξετάσουμε πρώτα τα πλεονεκτήματα του AUKUS. Μετά τη στροφή του κ. Obama, οι φίλοι της Αμερικής στην Ασία υπέστησαν μια δεκαετία απογοήτευσης.
Η Κίνα κατέλαβε και οχύρωσε βράχους και υφάλους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, παρά τις ανταγωνιστικές διεκδικήσεις χωρών όπως οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ. Πέρυσι οι στρατιώτες της συνεπλάκησαν με τους στρατιώτες της Ινδίας στα σύνορα.
Τα πολεμικά της αεροσκάφη και πλοία αυξάνουν συνεχώς την πίεση στην Ταϊβάν, στην οποία αφήνει συστηματικά υπονοούμενα ότι μπορεί να εισβάλει. Η Κίνα τιμώρησε τη Νότια Κορέα για τη θεωρούμενη «ύβρη» της με καταστροφικά εμπορικά μποϊκοτάζ.
Πολλές ασιατικές χώρες είχαν αρχίσει να φοβούνται ότι η Αμερική ήταν πολύ ασυνεπής και απρόθυμη να αποτελέσει αντίβαρο.
Το AUKUS αποτελεί την ανταπάντηση. Η μια του διάσταση είναι η στρατιωτική. Εν μέσω των θαλάσσιων δρόμων και των νησιών που αποτελούν σημεία ανάφλεξης με την Κίνα, τα πυρηνικά υποβρύχια είναι πιο ευέλικτα από τα ντιζελοηλεκτρικά.
Μπορούν να συλλέγουν πληροφορίες, να αναπτύσσουν ειδικές δυνάμεις και να καραδοκούν για μήνες στα βαθιά νερά του Ειρηνικού ή του Ινδικού Ωκεανού, μια απειλή που οι Κινέζοι σχεδιαστές θα πρέπει πλέον να συνυπολογίζουν.
Επιπλέον, το AUKUS θέτει τις βάσεις ώστε οι αμερικανικές δυνάμεις να επιχειρούν γύρω από την Αυστραλία, καθιστώντας την περιοχή θύλακα ασφαλείας έναντι των όλο και πιο απειλητικών πυραύλων της Κίνας. Το γεγονός ότι η Αυστραλία εγκατέλειψε τη γαλλική συμφωνία για την αγγλοαμερικανική αποτελεί απόδειξη στρατηγικής σοβαρότητας.
Η άλλη διάσταση του AUKUS είναι η διπλωματική. Τον τελευταίο καιρό η Αυστραλία έχει υποστεί το βάρος της επιθετικής κινεζικής τακτικής, ιδίως αφότου ζήτησε να διερευνηθεί η πιθανότητα διαφυγής του Covid-19 από κινεζικό εργαστήριο.
Ως τιμωρία γι’ αυτό και για κάποια άλλα παράπονα, η Κίνα επέβαλε ανεπίσημο εμπάργκο σε μια σειρά αυστραλιανών εξαγωγών. Η πολεμική συμπεριφορά της Κίνας είναι χαρακτηριστική της διπλωματίας του «πολεμιστή λύκου» που έχει προκαλέσει αναστάτωση σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία και πέραν αυτής.
Ενισχύοντας την Αυστραλία, το AUKUS στέλνει το μήνυμα στην περιοχή ότι η Αμερική δεν έχει ενδοιασμούς να στηρίξει συμμάχους που αντιστέκονται στον κινεζικό εκφοβισμό.
Το ερώτημα είναι πώς η Αμερική θα πρέπει να ισορροπήσει τη σκληρή δύναμη του AUKUS με τη δέσμευση που απαιτείται για το εμπόριο με την Κίνα και τη συνεργασία μαζί της.
Ο πρόεδρος Joe Biden σηματοδότησε τις φιλοδοξίες του αυτή την εβδομάδα στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.
Ξεκαθαρίζοντας ότι δεν επιθυμεί έναν ψυχρό πόλεμο με την Κίνα (αν και δεν αναφέρθηκε ονομαστικά σε αυτήν), ο πρόεδρος ζήτησε «αδιάλειπτη διπλωματία» για την επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων.
Εκ πρώτης όψεως το AUKUS απειλεί αυτόν τον στόχο. Όμως, μακροπρόθεσμα η Κίνα θα συμμετάσχει στις παγκόσμιες προσπάθειες για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη όχι για να «μαλακώσει» την Αμερική, αλλά επειδή κρίνει ότι είναι προς το συμφέρον της.
Μόλις αυτή την εβδομάδα η Κίνα δήλωσε ότι θα σταματήσει να χρηματοδοτεί μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στο εξωτερικό. Αυτή ήταν μια εύκολη υπόσχεση, επειδή η χρηματοδότηση αυτή είχε ήδη μειωθεί – αλλά ήταν μια υπόσχεση που η Κίνα θα μπορούσε να είχε αποκρύψει για να σηματοδοτήσει την οργή της.
Δυσκολότερο θα είναι να βρεθεί η ισορροπία σε σχέση με τον εμπορικό ανταγωνισμό. Η οικονομική πολιτική του κ. Biden έναντι της Κίνας στοχεύει στην αύξηση της εθνικής ασφάλειας με τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο εσωτερικό, με μια γραμμή Μαζινό βιομηχανικών στόχων, ρυθμίσεων και κυβερνητικών παρεμβάσεων.
Το Build Back Better World, ένας μηχανισμός χρηματοδότησης της ανάπτυξης, (τον οποίο ανέφερε ως όνομα στον ΟΗΕ) είναι μια κακή απομίμηση της κινεζικής πρωτοβουλίας Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος (Belt and Road).
Εν τω μεταξύ, η Κίνα, που είναι ήδη ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των περισσότερων χωρών της περιοχής, ενισχύει την ικανότητά της να διαμορφώνει την παγκόσμια οικονομική και εμπορική αρχιτεκτονική. Τοποθετεί τους ανθρώπους της σε σημαντικές θέσεις εργασίας σε διεθνείς οργανισμούς.
Εξάγει τους εγχώριους ρυθμιστικούς της κανόνες, όπως, για παράδειγμα, την αξίωσή της για δικαιοδοσία επί διεθνών νομικών διαφορών. Αυτή την εβδομάδα υπέβαλε αίτηση για να ενταχθεί στον διάδοχο της Δια-Ειρηνικής Συνεργασίας (TPP), ενός εμπορικού συμφώνου που η Αμερική υπερασπίστηκε για να αντιμετωπίσει την Κίνα και στη συνέχεια αποσύρθηκε υπό την ηγεσία του Donald Trump.
Η Νοτιοανατολική Ασία προσβλέπει στην Κίνα για την ευημερία της, οπότε για να λειτουργήσει η Αμερική ως αντίβαρο απαιτείται επιδεξιότητα και φαντασία. Ένα σημάδι για το πόσο υπολείπεται η Αμερική είναι ότι ακόμη και η πιο προφανής οδός -η συμμετοχή στον διάδοχο της TTP – θεωρείται στην Ουάσιγκτον απελπιστικά φιλόδοξη.
Σχεδόν εξίσου ανησυχητικό είναι ότι, τη στιγμή που η Αμερική επιχειρεί μια άγρια πολύπλοκη πράξη εξισορρόπησης, η διπλωματία του κ. Biden απέναντι στη Γαλλία σε σχέση με το AUKUS και τους Ευρωπαίους συμμάχους του αναφορικά με την αποχώρηση από το Αφγανιστάν υπήρξε αδέξια.
Ευπρόσδεκτο λοιπόν το AUKUS. Δείχνοντας στην Κίνα ότι η διεκδικητικότητά της έχει συνέπειες, το σύμφωνο μπορεί να κάνει τη Νοτιοανατολική Ασία ασφαλέστερη.
Αλλά να θυμάστε ότι η συμφωνία για τα πυρηνικά υποβρύχια είναι απλώς μια γεύση της ευρύτερης στρατηγικής απέναντι στη Κίνα, η απεμπλοκή από την οποία, από εδώ και πέρα, θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
