THEPOWERGAME
Οι πρόσφατες εξελίξεις με τους διανομείς του e-food έφερε ξανά στην επιφάνεια έστω και από την εργασιακή του πλευρά, το θέμα του delivery. Έναν κλάδο ο οποίος αν και υπάρχει εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια εξελίσσεται ραγδαία, ενώ το μέλλον του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό αναμένεται να είναι ακόμη εντυπωσιακό. Πριν ασχοληθούμε με την ελληνική αγορά, αξίζει να ρίξουμε μία ματιά του τι γίνεται στον συγκεκριμένο τομέα παγκοσμίως.
Σύμφωνα με το ReportLinker, η παγκόσμια αγορά delivery φαγητού αναμένεται να φθάσει φέτος τα 127 δισ. δολάρια παρουσιάζοντας μία άνοδο της τάξης του 10,3% σε σχέση με το 2020. Η εκτίμηση είναι ότι μέχρι και το 2025 η συγκεκριμένη κατηγορία θα αυξάνεται με ρυθμούς άνω του 11% ετησίως πλησιάζοντας τα 200 δισ. δολάρια. Στο πρόσφατο Euro 2020 είδαμε την άγνωστη σε εμάς Just Eat να είναι ανάμεσα στους βασικούς χορηγούς της διοργάνωσης, ενώ η συνεργασία της με την UEFA προβλέπει και άλλες κορυφαίες διοργανώσεις όπως το Champions League και το Europa League. Τέτοιες χορηγίες θα πρέπει να αναμένουμε όλο και πιο συχνά από εδώ και εμπρός καθώς delivery και μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις που καλύπτονται τηλεοπτικά πηγαίνουν μαζί.
Πάμε να δούμε και κάποια νούμερα που έχουν ενδιαφέρον. Η DoorDash είναι μία εταιρεία που δεν είχε ιδρυθεί καν πριν από 10 χρόνια και σήμερα είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στο delivery φαγητού στην Αμερική με μερίδιο 56% και 1.000.000 συνεργαζόμενους διανομείς. Κοινώς, ένας στους 330 Αμερικανούς έχει δουλέψει και πληρωθεί από την εταιρεία της οποίας η χρηματιστηριακή αξία φτάνει τα 75,3 δισ. δολάρια όταν ιστορικές πολυεθνικές τροφίμων Danone και Kraft-Heinz κινούνται στα 45 δισ. δολάρια. Αντίστοιχα η αξία της Delivery Hero, μητρικής της e-food, είναι αυτές τις ημέρες στα 36,1 δισ. δολάρια όταν η αξία της Vodafone είναι στα 44 δισ.. Η φινλανδική Wolt, η οποία έχει παρουσία και στην χώρα μας εδώ και τρία χρόνια, έχει καταφέρει να «σηκώσει» από την αγορά κεφάλαια που φθάνουν το 1 δισ. δολάρια έως σήμερα. Οι επενδυτές κάτι θα πρέπει να είδαν για να δώσουν έτσι εύκολα τόσα λεφτά σε έναν τριαντάχρονο όπως είναι ο Μίκι Κουούσι, τον άνθρωπος που ίδρυσε μόλις το 2015 την wolt ξεκινώντας με δέκα εστιατόρια στην γειτονία του στο Ελσίνκι. Σήμερα έχει φθάσει να έχει παρουσία σε 23 χώρες, 177 πόλεις και 85.000 συνεργάτες διανομής.
Η αρχή του delivery στην Ελλάδα
Το delivery στην Ελλάδα προϋπήρχε πολύ πριν ανακαλύψουμε το όρο στην Ελλάδα. Από τον ασπρόμαυρο Μπακαλόγατο και τον Ζήκο στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και τη δημιουργία της πρώτης υπηρεσίας delivery από τον Σκλαβενίτη. Ο λόγος για την ΤΗΛΕΞΥΠ (Τηλεφωνική Εξυπηρέτηση) που μέσω των εξαψήφιων τότε τηλεφώνων οι Αθηναίοι είχαν την παραγγελία σούπερ μάρκετ στα σπίτια τους.
Το delivery έτοιμου φαγητού ξεκίνησε κάπως πιο μαζικά στα τέλη της δεκαετίας του ’70 με τις πρώτες πιτσαρίες ενώ η κατάσταση έγινε ακόμη πιο μαζική στην δεκαετία του ’90 που στις παραγγελίες μπήκαν και τα σουβλάκια, αλλά και τα «εξωτικά» κινέζικα εστιατόρια. Η επόμενη δεκαετία ήταν αυτή που το τηλεφωνικό delivery βρέθηκε στο απόγειο του. Κάθε μέρα, ανοίγοντας την πόρτα του σπιτιού σου θα έβρισκες τουλάχιστον ένα φυλλάδιο εστιατορίου που θα προσπαθούσε να κερδίσει θέση στο συρτάρι με τα αγαπημένα σου μαγαζιά για παραγγελία.
Η έλευση των smartphones, των social media και των app δεν άργησε να αλλάξει το τοπίο και στην Ελλάδα. Η πρώτη πλατφόρμα που εμφανίστηκε στην ελληνική αγορά ήταν το foititelia.gr το 2007 που υπήρξε ο προάγγελος του fagi.gr το οποίο υπάρχει ακόμη και σήμερα και αναπτύσσεται κυρίως σε επαρχιακές πόλεις με στόχο κυρίως τους φοιτητές. Ακολούθησαν μία σειρά από άλλες online εταιρείες οι οποίες βλέποντας την τάση στο εξωτερικό επεκτείνονταν ώστε να τοποθετηθούν στην αγορά όσο πιο γρήγορα γίνονταν γνωρίζοντας ότι κάποιος μεγαλύτερος παίκτης θα τους εξαγόραζε.
Η αγορά σήμερα
Και οι τρεις μεγάλοι παίκτες της ελληνικής αγοράς της περασμένης δεκαετίας (e-food.gr, clickdelivery.gr και deliveras.gr) εξαγοράστηκαν είτε απευθείας, είτε μέσω «καραμπόλας» από τη γερμανική delivery hero. Το κενό που άφησαν πίσω διεκδίκησαν άλλοι διεθνείς και εγχώριοι παίκτες που γνώριζαν ότι η πίτα δεν μπορεί να μείνει σε έναν μόνο παίκτη. Κάπως έτσι έχουμε σήμερα την delivery.gr συμφερόντων του ομίλου Μούχαλη (kiosky’s), την φινλανδική wolt.com, την box.gr του ομίλου ΟΤΕ που απορρόφησε και την βραχύβια δραστηριότητα της skroutzfood και εδώ και μερικούς μήνες και την ουκρανική rocket.com που βρίσκεται σε φάση εξάπλωσης στην Αθήνα.
Στο φλέγον θέμα των ημερών που είναι η σχέση των εταιρειών delivery με τους διανομείς να πούμε ότι σήμερα είναι στο καλύτερο επίπεδο τους σε σχέση με το παρελθόν. Μέχρι και την περασμένη δεκαετία οι διανομείς είτε επειδή το επιθυμούσαν οι ίδιοι – βλέπε μαύρη εργασία – είτε επειδή οι ιδιοκτήτες είχαν το άπειρο των επιλογών σε απελπισμένο προσωπικό ζούσαν σε μία εργασιακή ζούγκλα. Στην πλειοψηφία τους ήταν ανασφάλιστοι, χωρίς προστατευτικό εξοπλισμό, και αναλώσιμοι.
Η πρώτη εταιρεία που ήρθε να ανοίξει την αγορά του delivery και να αλλάξει τις σχέσεις με τους διανομείς ήταν η wolt.gr. Μίλησε ξεκάθαρα για σχέση συνεργάτη διανομέα με την εταιρεία, ενώ και τα εστιατόρια που συνεργάζονταν μαζί της ανέθεταν στην θυγατρική της φινλανδικής startup τόσο την παραγγελία όσο και την διανομή. Χάρη στην wolt ένας μεγάλος αριθμός εστιατορίων που ήταν αρχικά διστακτικά στο να δώσουν το μενού τους για delivery ξεπέρασε τους φόβους του και ανοίχτηκε σε αυτό τον τομέα που υπήρξε κομβικός για την επιβίωση τους τον καιρό της πανδημίας.
Η e-food ως ο παλαιότερος και μεγαλύτερος παίκτης της αγοράς ήταν δύσκολο να «γυρίσει το πλοίο» από την μία ημέρα στην άλλη στο νέο μοντέλο. Κάπως έτσι συνυπάρχουν οι παραγγελίες που εξυπηρετούνται από τον στόλο που έχει το κάθε εστιατόριο και αυτές που εξυπηρετεί η ίδια με τον δικό της στόλο. Ένα στόλο που για αναπτυχθεί γρήγορα και να προλάβει την έλευση της wolt έριξε στους υποψήφιους συνεργάτες το «τυράκι» του πλήρους μισθολογίου με δώρα και έξτρα. Η άκομψη προσπάθεια απεμπλοκής από αυτό το καθεστώς είναι που δημιούργησε και την θύελλα αντιδράσεων.
Η επόμενη ημέρα
Με την box.gr του ομίλου ΟΤΕ να μην έχει ξεκαθαρίσει ακόμη αν θα δημιουργήσει τον δικό της στόλο, η μάχη e-food.gr και wolt.com έχει να μας δείξει πολλά ακόμη. Οι αριθμοί συνεργατών – διανομέων θα αυξηθούν σχεδόν γεωμετρικά για το επόμενο διάστημα. Στην wolt την περασμένη άνοιξη οι διανομείς υπολογίζονταν σε περίπου 2.000 με περίπου 7.500 ακόμη να περιμένουν στην ουρά και τον εκπρόσωπο της εταιρείας στην χώρα μας να δηλώνει «ευχή μας είναι να προσφέρουμε και σε αυτούς εργασία μελλοντικά».
Από τη μεριά της, η e-food στην ανακοίνωση της μετά την κατακραυγή σημείωνε ότι σήμερα απασχολεί περίπου 3.000 διανομείς και μέχρι το τέλος τους επόμενου χρόνου θα δημιουργήσει 7.500 θέσεις εργασίας από τους οποίους οι 7.000 αφορούν διανομείς. Κοινώς μόνο η e-food θα υπερτριπλασιάσει τον στόλο της σε περίπου από έναν χρόνο. Ένα ερώτημα που γεννάται είναι που θα απασχοληθούν όλοι αυτοί οι νέοι διανομείς από την στιγμή που η αγορά διανομής φαγητού δεν αναμένεται να μεγαλώσει αντίστοιχα. Θα αλλάξουν οι ήδη υπάρχουσες σχέσεις συνεργασίας με εστιατόρια; δηλαδή θα δοθεί ένα τέλος στις σχέσεις μόνο παραγγελίας υπέρ της ηλεκτρονικής παραγγελίας και παράδοσης αποκλειστικά με τον στόλο της εταιρείας; Θα εισέλθουν οι εταιρείες παραγγελίας δυναμικά στον τομέα των dark kitchen (σ.σ. εστιατόρια διαφόρων ειδών και τίτλων που λειτουργούν κάτω από την ίδια στέγη) κάνοντας ένα βήμα προς την καθετοποίηση τους; Εδώ να πούμε ότι η wolt λειτουργεί ήδη δικό της σούπερ μάρκετ που οι διανομείς της μεταφέρουν βασικά αγαθά εντός μισής ώρας ενώ και η e-food που προσφέρει την ίδια υπηρεσία φιλοδοξεί και αυτή να έχει τους δικούς της χώρους. Τέλος υπάρχει το ενδεχόμενο να μπουν πιο δυναμικά στον γειτονικό χώρο των courier; Ήδη έχουν ανοιχθεί σε μία σειρά από μη τρόφιμα (είδη φαρμακείου, βιβλία, λουλούδια, gadgets ακόμη και εσώρουχα) και επεκτείνονται συνεχώς σε νέους τομείς.
Όπως και να έχει τα επόμενα δύο χρόνια οι εξελίξεις αναμένεται να είναι ραγδαίες. Τα κεφάλαια που έχουν συγκεντρώσει οι μεγάλες εταιρείες του χώρου είναι τεράστια και αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Η ταχύτητα των εξελίξεων αναμένεται να είναι αντίστοιχη ή ακόμη πιο γρήγορη από τους χρόνους παράδοσης που υπόσχονται.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
