THEPOWERGAME
Αναστάσιος Τσιπλάκος
Διευθυντής του South East Mediterranean Energy & Defense (semedenergydefense.com)
Στο πλαίσιο του Φακέλου που παρουσιάζει τα ενεργειακά προφίλ Ελλάδας-Τουρκίας και το μεταξύ τους ισοζύγιο, καθώς και τη μεταξύ τους γεωπολιτική ισορροπία, όπως διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα των παραπάνω, σήμερα δημοσιεύουμε το δεύτερο μέρος:
Παρόλο που οι επιθετικές διαθέσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο συχνά αποδίδονται στην αποφασιστικότητά της να εξασφαλίσει ένα μερίδιο από τις νέες ανακαλύψεις φυσικού αερίου, σχεδόν με οποιοδήποτε τρόπο, αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ενεργειακή της πολιτική, που προβλέπει τη διαφοροποίηση του ενεργειακού της εφοδιασμού και της αποφασιστικότητάς της να μειώσει το ενεργειακό της κόστος.
Όπως έχουμε παρουσιάσει, οι μελλοντικές ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας καλύπτονται ικανοποιητικά και σε ανταγωνιστικές τιμές, ειδικά μετά και την ανακάλυψη φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα. Επομένως είναι σαφές ότι οι τουρκικές επιδιώξεις στην περιοχή δεν αφορούν τα ενεργειακά αποθέματα, ιδίως αφού οι περιοχές που ισχυρίζεται ότι είναι μέρος της ηπειρωτικής της υφαλοκρηπίδας έχουν χαμηλή πιθανότητα ύπαρξης φυσικού αερίου. Επιπροσθέτως, με την προσθήκη των αγωγών φυσικού αερίου TANAP και Turk Stream 2, η στρατηγική σημασία της Τουρκίας ως περιφερειακού κέντρου εμπορίας ενέργειας βρίσκεται σε άνοδο. Η χώρα είχε μια μακροχρόνια φιλοδοξία: να γίνει ο ενεργειακός διάδρομος μεταξύ της Κεντρικής Ασίας, της Ρωσίας και της Ευρώπης και το επιτυγχάνει. Αυτοί οι δύο αγωγοί, μπορούν να μεταφέρουν περίπου 26 bcm φυσικού αερίου ετησίως από τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Επιπλέον, ο αγωγός πετρελαίου Kirkuk-Ceyhan, με ωφέλιμη χωρητικότητα 600.000 βαρέλια / ημέρα, επιτρέπει τις εξαγωγές ιρακινού και κουρδικού πετρελαίου στην Ευρώπη.
Σε σύγκριση με τις τρέχουσες παράλογες οικονομικές πολιτικές της, οι ενεργειακές πολιτικές της Τουρκίας αποδίδουν. Και με την ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου Σακάρια, μεταξύ 2023-2028 για οικιακή χρήση, η ενεργειακή ασφάλεια και το ισοζύγιο πληρωμών αναμένεται να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο.
Επομένως, οι όποιες επιδιώξεις της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή, δε μπορεί παρά να είναι κυριώς γεωπολιτικές -δηλαδή η επιδίωξη θαλάσσιου ελέγχου και ηγεμονίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Το Πολιτικό Όραμα 2023», απεικονίζει την Τουρκία ως έναν ανερχόμενο παγκόσμιο παράγοντα, έναν ισχυρό μεσολαβητή για την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο. Τονίζει συγκεκριμένα το ρόλο της ενέργειας ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής και υπογραμμίζει το χαρακτηρισμό που δίνει η Τουρκία στο εμπόριο ενέργειας, ως «κοινού παρονομαστή για την περιφερειακή ειρήνη». Είναι σαφές ότι η τουρκική κυβέρνηση συνδέει ανοιχτά την πολιτική και οικονομική σταθερότητα της χώρας με τα γεωπολιτικά συμφέροντά της στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, η Τουρκία έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο να γίνει ενεργειακός κόμβος, όχι μόνο για τη δημιουργία πρόσθετων εσόδων, αλλά και για την απόκτηση περισσότερης γεωπολιτικής επιρροής στην περιοχή.
Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu έχει δημοσίευσει ένα έγγραφο, το οποίο ισοδυναμεί με επίσημη ανακοίνωση του νέου γεωπολιτικού δόγματος της Άγκυρας, για να αιτιολογήσει τις παρεμβάσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη. Τα σχέδια της Άγκυρας για την περιοχή, όπως ορίζονται στο έγγραφο έχουν ως εξής: «Το νέο αμυντικό δόγμα της Τουρκίας εκτείνεται γεωγραφικά αφενός, δυτικά και νότια του ελληνικού νησιού της Κρήτης και αφετέρου ανατολικά έως το στρατηγείο της Διοίκησης Κοινής Δύναμης Τουρκίας-Κατάρ, που εποπτεύει τα Στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο και τη Διοίκηση της Τουρκικής Εκστρατευτικής Δύναμης Σομαλίας στο Μογκαντίσου, στις δυτικές ακτές του Ινδικού Ωκεανού. Η Τουρκία θέλει τώρα να ενισχύσει το αμυντικό δόγμα της με έναν νέο κρίκο στη Λιβύη». Για όποιον θέλει να ερμηνεύσει τις κινήσεις της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, το παραπάνω έγγραφο πρέπει να αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο.
Είναι εμφανές πως η επινόηση του όρου «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan) αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από μια προσπάθεια πολιτικής νοηματοδότησης των τουρκικών επιδιώξεων. Στο πλαίσιο της νέας ενεργειακής αρχιτεκτονικής της Τουρκίας, οι αναδυόμενες τριμερείς συνεργασίες μεταξύ Αιγύπτου-Ελλάδας-Κύπρου και Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου (+ΗΠΑ) στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και του Φόρουμ της Ανατολικής Μεσογείου για το φυσικό αέριο (East Med Gas Forum – EMGF) με έδρα το Κάιρο, που αποτελείται από όλους τους μεγάλους, μεσαίους και μικρούς «παίκτες» της περιοχής, αποτελούν ευθεία απειλή της δικής της γεωπολιτικής στρατηγικής ως ενεργειακού κόμβου στην ευρύτερη περιοχή.
Ως αποτέλεσμα, είναι σαφές ότι η Τουρκία έχει υιοθετήσει τη στρατηγική που αναπτύχθηκε από υπερεθνικιστές αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων. Ως πρώτο βήμα, αυτό το νέο δόγμα προβλέπει την κυριαρχία του Αν. Αιγαίου, της πλειονότητας της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Για το σκοπό αυτό, η Τουρκία έχει επενδύσει στην επέκταση τόσο του μεγέθους όσο και της ποιότητας του πολεμικού ναυτικού της, καθώς και των γεωτρητικών και εξερευνητικών σκαφών για την αναζήτηση ενεργειακών πηγών, τα οποία εργαλειοποιούνται περισσότέρο για την προβολή της γεωπολιτικής της ισχύος, παρά για την ανεύρεση ενεργειακών πόρων.
Το οργανωμένο σχέδιο της Τουρκίας για κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο, το οποίο υλοποιεί η κρατική Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO), καταρτίστηκε σε συνεργασία με τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας. Προβλέπει εντατικοποίηση της παρουσίας του τουρκικού ναυτικού σε όλη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Ορίζει επίσης συνεχείς διερευνητικές και γεωτρητικές δραστηριότητες εντός της ΑΟΖ της Κύπρου, οι οποίες παρά την προσωρινή στρατηγική υπαναχώρηση της τουρκικής κυβέρνησης, για την αποφυγή ευθείας σύγκρουσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, προβλέπεται να ξαναενταθούν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Η «Γαλάζια Πατρίδα» δημιουργεί μια άτυπη συμμαχία στην Αν. Μεσόγειο
Στόχος της Άγκυρας είναι περισσότερο η προβολή ισχύος στη λεκάνη της Αν. Μεσογείου, παρά η εξασφάλιση ενεργειακών πόρων. Επικεντρώνεται στην προώθηση της θέσης της έναντι των άλλων παράκτιων κρατών, όλο και περισσότερο, σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ειδικά μετά την επιδείνωση των σχέσεών της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, η τουρκική θέση έχει αποδυναμωθεί επειδή απομονώνεται όλο και περισσότερο.
Η συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης της Άγκυρας με τη Λιβύη ήταν μια προσπάθεια να συνδέσει το μέλλον της με τις ερευνητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, η Τουρκία διακινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα μέτωπο πολλαπλών αντιπάλων. Η περσινή “ενεργειακή εισβολή” της στην ΑΟΖ της Κύπρου προκάλεσε έντονη καταδίκη από την Αίγυπτο, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τα ΗΑΕ και τις ΗΠΑ. Η Άγκυρα με τη σειρά της κατηγόρησε αυτές τις χώρες ότι σχηματίζουν «συμμαχία του κακού». Μπορεί ο πόλεμος των λέξεων να επικεντρώνεται στην καταδίκη των ενεργειακών δραστηριοτήτων της, αλλά η σύνθεση των χωρών που εναντιώνονται στους σχεδιασμούς της Τουρκίας, φανερώνουν βαθύτερα αίτια.
Έχει ήδη διαμορφωθεί μια άτυπη συμμαχία μεταξύ των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, με διάφορες μορφές Τριμερών ή/και Τετραμερών συνεργασιών και των αντίστοιχων στρατιωτικών ασκήσεων, αλλά και οικονομικών ενώσεων όπως το East Med Gas Forum (EMFG), ακόμη και με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, άλλοτε ενεργή και άλλοτε ως παρατηρητή. Θα πρέπει δε να τονίσουμε και τη συμμετοχή άλλων περιφερειακών παικτών με παρόμοια και άλλα συμφέροντα όπως η Γαλλία, που ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη Λιβύη και όχι μόνο, αλλά και των ΗΑΕ που ανησυχούν για την πιθανή αναβίωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε γειτονικές της χώρες. Ο κοινός, όμως, παρανομαστής που ενώνει τα παραπάνω κράτη είναι ένας: η Τουρκία.
Πώς θα διαμορφωθούν, τελικά, οι ήδη τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με όλους τους παραπάνω δεν είναι καθόλου σαφές. Είναι, όμως, υπαρκτός ο κίνδυνος μιας πιθανής θερμής αντιπαράθεσης με την Ελλάδα -κάτι που αποφεύχθηκε στο παρά πέντε το 2020- εάν όχι στο Αν. Αιγαίο, τότε στην ΑΟΖ της Κύπρου, λόγω και της προσπάθειας του Τούρκου Προέδρου να αποπροσανατολίσει την τουρκική κοινή γνώμη από τα πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, με αποτέλεσμα ο ίδιος και το κόμμα του ΑΚΡ να κατακρυμνίζονται στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
Διαβάστε στο επόμενο: Οι ευρωπαϊκοί δρόμοι του φυσικού αερίου περνούν από την Ελλάδα
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
