Νέο ΕΣΠΑ: Πρώτη στην ΕΕ η Ελλάδα που πήρε έγκριση

Το 67,2% των πόρων του νέου ΕΣΠΑ, περίπου 17,6 δισ. ευρώ, προορίζονται για τα τομεακά προγράμματα (πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή ανάπτυξη, μεταφορές κ.λπ.) και το υπόλοιπο 32,8%, περίπου 8,1 δισ. ευρώ προορίζονται για τα 13 περιφερειακά προγράμματα. Ο προϋπολογισμός των Περιφερειακών Προγραμμάτων (ΠΠ) είναι αυξημένος κατά 37% σε σχέση με τον προϋπολογισμό των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγράμματα (ΠΕΠ) του υφιστάμενου ΕΣΠΑ και στα οποία είχαν διατεθεί συνολικά 5,9 δισ. ευρώ.

Πάντως, η υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ υπό μια έννοια έχει ξεκινήσει καθώς ήδη γίνονται δαπάνες ενίσχυσης επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την πανδημία. Η χώρα έχει το δικαίωμα υλοποίησης δαπανών ύψους μέχρι 800 εκατ. ευρώ τα οποία σήμερα καταβάλλονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά μόλις ολοκληρωθούν οι εγκρίσεις των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων, θα αποπληρωθούν από πόρους του νέου ΕΣΠΑ.

Το ΕΣΠΑ 2021-2027 υποβλήθηκε για έγκριση στις 12 Ιουλίου 2021 και βάση των κανονισμών η χώρα πρέπει να υποβάλλει τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα, μέχρι 12 Οκτωβρίου. Η κυβέρνηση «καίγεται» ειδικά με την έγκριση του τομεακού προγράμματος της «Ανταγωνιστικότητας, Επιχειρηματικότητας, Καινοτομίας» -γνωστό σήμερα ως ΕΠΑΝΕΚ-, καθώς εκεί περιλαμβάνονται δράσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας, κάτι που είναι βασικό ζητούμενο όσο διαρκεί η πανδημική κρίση.

Η ανακοίνωση της Κομισιόν

Η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη συμφωνία εταιρικής σχέσης για την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027 για την Ελλάδα, την πρώτη χώρα της ΕΕ που υπέβαλε το στρατηγικό έγγραφο αναφοράς της για την υλοποίηση επενδύσεων άνω των 21 δισ. ευρώ για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης καθορίζει τις στρατηγικές και επενδυτικές προτεραιότητες που θα καλυφθούν μέσω των ταμείων της πολιτικής συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ). Η συμφωνία θα υποστηρίξει βασικές προτεραιότητες της ΕΕ, όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, και θα συμβάλει στην ανάπτυξη ενός νέου ανταγωνιστικού και καινοτόμου μοντέλου ανάπτυξης, προσανατολισμένου στις εξαγωγές, για τη χώρα.

Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, κ. Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε: «Με μεγάλη μου χαρά εγκρίνω την ελληνική συμφωνία εταιρικής σχέσης για την περίοδο 2021-2027· πρόκειται για την πρώτη χώρα της ΕΕ που την υπέβαλε στην Επιτροπή. Πρόκειται για ένα πολιτικό συμβόλαιο που μεταφράζει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε εθνικές προτεραιότητες και επενδυτικά σχέδια με στόχο να καταστούν τα κράτη μέλη μας ανθεκτικά στις προκλήσεις του μέλλοντος, και παράλληλα να διορθωθούν οι εσωτερικές ανισότητες. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με όλα τα κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι η επόμενη περίοδος προγραμματισμού θα έχει θετικά αποτελέσματα για όλες τις περιφέρειες και όλους τους πολίτες, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται. Υπάρχει δυνατότητα για ένα πιο συνεκτικό μοντέλο ανάπτυξης, με ισχυρότερες και ανθεκτικότερες οικονομίες και κοινωνίες. Είναι καιρός να κάνουμε τις εσωτερικές ανισότητες παρελθόν.»

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, πρόσθεσε: «Είμαι πεπεισμένος ότι οι στρατηγικές και οι επενδυτικές προτεραιότητες που περιγράφονται σ’ αυτή τη συμφωνία εταιρικής σχέσης θα βοηθήσουν να οικοδομηθεί ένας ευημερών και βιώσιμος κλάδος της αλιείας και υδατοκαλλιέργειας στην Ελλάδα και μια ακμάζουσα γαλάζια οικονομία, η οποία διαδραματίζει καίριο ρόλο για την υποστήριξη των παράκτιων κοινοτήτων και την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης.»

Συνολικά, η συμφωνία εταιρικής σχέσης περιλαμβάνει 22 προγράμματα: 13 περιφερειακά και 9 εθνικά. Τα 13 περιφερειακά προγράμματα (τα οποία συνδυάζουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+) αντιστοιχούν σε κάθε διοικητική περιφέρεια της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει αναλάβει ισχυρή δέσμευση για συντονισμένη χρήση των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπλέον, ένα νέο πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων θα διευκολύνει τη διαδικασία προετοιμασίας των έργων και θα συμβάλει στην ενίσχυση της διοικητικής και οργανωτικής ικανότητας των δικαιούχων και των αρχών.

Πράσινη και ψηφιακή οικονομία

Η Ελλάδα έχει προγραμματίσει σημαντικές επενδύσεις —30 % των κονδυλίων του ΕΤΠΑ και 55 % των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής— στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και σε μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων. Η ανάπτυξη βιώσιμων δημόσιων συγκοινωνιών θα συνεχιστεί στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη και θα επεκταθεί και σε άλλα αστικά κέντρα σε όλη τη χώρα. Επιπλέον, ένας νέος μηχανισμός διακυβέρνησης θα επιτρέψει περισσότερες επενδύσεις στην προστασία της βιοποικιλότητας. Η Ελλάδα ανέλαβε επίσης ισχυρή πολιτική δέσμευση για το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής έως το 2028, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στους ενωσιακούς και εθνικούς στόχους για κλιματική ουδετερότητα. Τέλος, η συμφωνία εταιρικής σχέσης σηματοδοτεί επίσης μια στροφή όσον αφορά τις οδικές επενδύσεις, οι οποίες μετατοπίζονται σε πολυτροπικούς και πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς.

Περισσότερη κοινωνική συνοχή

Η προώθηση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί προτεραιότητα και θα επιτευχθεί με επενδύσεις στην απασχόληση, την ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και κατάρτιση, τις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες, καθώς και τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η υλοποίηση των επενδύσεων θα συνοδεύεται από βασικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και από μηχανισμούς ανάπτυξης ικανοτήτων για τους δικαιούχους και τη δημόσια διοίκηση.

Ολιστική προσέγγιση στους τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της ναυτιλίας

Η Ελλάδα θα επενδύσει σε μια ολιστική προσέγγιση στους τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της ναυτιλίας, ώστε να επιτύχει την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής, της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, των στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών για βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ και της ανακοίνωσης της ΕΕ για τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία.

Στη συμφωνία εταιρικής σχέσης περιγράφονται οι τρόποι με τους οποίους θα υποστηριχθούν οι ελληνικοί τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της γαλάζιας οικονομίας, καθώς και οι παράκτιες κοινότητες. Καθώς κύριος στόχος είναι να προωθηθεί η ανθεκτικότητα, καθώς και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, το 35 % των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας θα διατεθεί για την ενσωμάτωση των κλιματικών στόχων.

Ψηφιακή οικονομία και κοινωνία

Θα δοθεί προτεραιότητα σε στρατηγικές επενδύσεις τόσο στις υποδομές όσο και σε ήπια μέτρα για την ψηφιοποίηση των εταιρειών και των δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Περισσότερο από το 38 % των κονδυλίων του ΕΤΠΑ θα στηρίξει την έρευνα, την καινοτομία και την ανάπτυξη, καθώς και την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, βάσει μιας νέας και βελτιωμένης εθνικής/περιφερειακής στρατηγικής για έξυπνη εξειδίκευση.